O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti

2.Boshqaruv jarayonlarini tashkil etishda axborot texnologiyalarining roli va 
o„rni 
Mehmonxonalarda  avtomatlashtirilgan  axborot  tizimlari  nomerlarni  rezervlash, 
doimiy  mijozlar,  mehmonlarning  talablari  va  ular  to‗lashi  lozim  bo‗lgan  haq  haqidagi 

---

 

83 
ma‘lumotlarni  kiritish,  saqlash  va  zarur  holda  tez  qidirib  topishga  yordam  beradi. 
Muayyan  sanada  tashrif  buyurgan  mehmonlar  ro‗yxatini  kompyuter  xotirasidan  topish 
hech  qanday  muammo  tug‗dirmaydi.  Rezervlash  stoli  fayllari  avtomatlashtirilgan 
axborot  tizimining  muhim  tarkibiy  qismi  bo‗lib,  ular  ushbu  ish  uchun  mas‘ul  bo‗lgan 
ma‘mur (administrator) yordamchisiga bronlashtirilmagan nomerlar miqdori va ularning 
tafsilotlari:  xonalari  soni,  derazadan  ochiladigan  manzara,  narxi  haqida  axborot  olish 
imkonini  beradi.  Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimi  mehmonxona  faoliyatiga  joriy 
etilgunga  qadar  rezervlash  bilan  shug‗ullanuvchi  xodim  bunday  axborotni  yig‗ishi  va 
undan foydalanishi ancha og‗ir ish bo‗lib, juda ko‗p vaqtni olar edi.  
Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimi  kompyuter  dasturlari  to‗plamidan  iborat  bo‗lib, 
ular  yordamida  boshqarish  ofislari  va  yordamchi  bo‗limlar  ishi  uchun  dolzarb 
ahamiyatga  ega  bo‗lgan  axborotni  yig‗ish  va  undan  foydalanish  mumkin.  Bu  to‗plam 
tarkibida  to‗rt  dastur  ayniqsa  muhimdir,  chunki  ular  ma‘murlarni  quyidagi  yo‗nalishlar 
bo‗yicha kerakli axborot bilan ta‘minlaydi: 
 rezervlash xizmatini boshqarish;  
 mehmonlarga xizmat ko‗rsatishni boshqarish;  
 mehmonlar bilan hisob-kitob qilishni boshqarish; 
 mehmonxonani boshqarishning umumiy masalalari. 
Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimining  rezervlash  xizmati  faoliyatini  ta‘minlovchi 
tarkibiy  qismi  mazkur  xizmat  xodimlariga  rezervlashga  so‗rovlarni  tez  olish, 
rasmiylashtirilgan bronlarga tasdiqlar olish va mehmonxona nomerlari mijozlar bilan qay 
darajada  to‗liqligi  haqida  doim  aniq  tasavvurga  ega  bo‗lish  imkonini  beradi. 
Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimida  bevosita  ofisda  va  telefon  orqali  rezervlash 
markazlashtirilgan  tizimi  orqali  amalga  oshirilgan  bronlash  haqidagi  barcha  axborot 
jamlanadi. Mehmonxona korporatsiyalarining aksariyati mazkur tizimda o‗z raqamlariga 
ega  bo‗lib,  ularning  yordamida  mijozlar  oldindan  buyurtma  qilish  uchun  mamlakatning 
istalgan  nuqtasidan,  ba‘zan  hatto  chet  eldan  (bepul)  sim  qoqishlari  mumkin.  Transport 
agentliklari ham ushbu markazlashtirilgan tizimga kompyuter tarmog‗i orqali to‗g‗ridan-
to‗g‗ri  kirish  imkoniyatiga  ega.  Avtomatlashtirilgan  axborot  tizimidan  surunkali 
foydalanuvchi  mehmonxonaning  yuzdan  ortiq  xizmatchilari  istalgan  vaqtda  quyidagi 
yo‗nalishlar bo‗yicha axborot olishlari mumkin: 
 rezervlash; 
 bosh ma‘mur ofisi; 
 jamoaviy tashriflarni rasimylashtirish; 
 doimiy mijozlar haqida ma‘lumotlar; 
 hisobotlar matn muharriri; 
 transport agentliklarining xizmatlari uchun schyotlar; 
 turlarni rasmiylashtirish; 
 ma‘muriy-xo‗jalik masalalari; 
 foiz daromadlarini boshqarish; 
 kompleks dasturlar tuzish; 
 ulgurji savdo; 
 kompyuter bo‗yicha hisob-kitoblar uchun interfeys; 
 kinofilmlar namoyishini buyurtma qilish uchun interfeys; 

---

 

84 
 savdo nuqtalari uchun interfeys; 
 ekologik nazorat; 
 markazlashtirilgan rezervlash; 
 shahar grossbuxi; kreditorlik qarzlari; 
 kondominium egalarining schyotlari; uyushmalarni boshqarish; 
 nomerlarni  uzoq  muddatga  berganlik  uchun  ijara  haqi;  taymsherlar  uchun  ijara 
haqi.  
O‗rta  va  katta  mehmonxonalarda  ma‘murning  ish  joyi  schyotlar  va  xaridlarni 
nazorat  qilish  va  rasmiylashtirish  uchun  mini-kompyuter  bilan  jihozlanadi. 
Mehmonxonada  odatda  monitorlar  bilan  jihozlangan  yana  bir  nechta  xizmatlar:  savdo 
nuqtalari,  ta‘minot  xizmati,  konferens  zal  va  boshqa  xizmatlar  ham  faoliyat  ko‗rsatadi. 
Kichiq  mehmonxonalar  so‗rovlarni  rasmiylashtirish  uchun  mini-kompyuterdan  alohida 
foydalanishi yoki uni mahalliy tarmoqqa ulashi mumkin.