O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti


uslublari  bo„yicha  bir-biridan  farq  qiladi



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet196/247
Sana16.07.2021
Hajmi4,73 Mb.
#120893
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   247
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

uslublari  bo„yicha  bir-biridan  farq  qiladi.  Birinchi  xo‗jalik  tipida 
buyruq  berishga,  o‗z  hukmini  o‗tkazishga  hech  kimning  haqi  yo‗q. 


279 
 
Ikkinchisida  –  barcha  qarorlar  yuqoridan  qabul  qilinadi.  Demak,  o‗z-
o‗zidan yuzaga kelish holatlari bo‗lmaydi. 
V.Oykenning  keyinchalik  qayd  qilishicha,  real  voqelikda  bunday 
ideal  xo‗jalik  tiplari  amal  qilmaydi.  Shuning  uchun  ―xo‗jalikning  ideal 
tipi‖ tushunchasi bilan birga u iqtisodiy  hayotda doimo amal qiladigan 
―xo‗jalikning real tipi‖ tushunchasini kiritadi. 
Lekin  har  xil  iqtisodiy  tizim  xo‗jalikning  ideal  tipiga  intiladi.  Bu 
yerda  xo‗jalik  tiplari  nima  bilan  aniqlanadi,  degan  savol  tug‗iladi. 
Buning  sababi  V.Oykenning  fikricha,  mamlakatning  milliy-mintaqaviy 
xususiyatlariga,  ya‘ni  an‘ana,  urf-odat,  axloq,  din,  madaniyat  darajasi, 
odamlar  ongining  shakllanishi  va  shu  kabilardan  kelib  chiqadi. 
Boshqacha  aytganda,  xo‗jalik  tiplari  xalqning  o‗z  tanloviga  bog‗liq. 
V.Oykenning fikriga ko‗ra ibtidoiy jamoa, quldorlik, feodal yer egaligi, 
totalitar  davlatlar,  shu  jumladan,  sotsialistik  iqtisodiyot  markazdan 
boshqariladigan xo‗jalikka intiladi. Xalq qancha madaniylashgan bo‗lsa, 
u shuncha markazlashmagan iqtisodiyotni tanlaydi. 
Bunday 
vaziyatda 
davlat 
o‗zini  qanday  tutishi  kerak? 
Neoklassiklar  nuqtayi  nazariga  ko‗ra  bozorni  tanlash  –  tabiiy  jarayon, 
chunki  ular  iqtisodiyotning  faqat bir tipini –  erkin  bozor  xo‗jaligini tan 
oladi.  V.Oyken  bo‗yicha  esa,  insoniyat  uchun  iqtisodiyotning  ikki  tipi 
tabiiy; markaziy-boshqaruv xo‗jaligi o‗zining amal qilishida hatto ancha 
uzoq  tarixga  ega.  Shuning  uchun  xalqning  xo‗jalik  tipini  tanlashida 
davlat  uning  istagiga  quloq  solishi,  ijtimoiy  institutlarni  tashkil  etishda 
yordam  berishi  kerak.  Masalan,  agar  bozor  bo‗lmasa,  bozorni  tashkil 
etish. Keyin davlat bir chetga chiqib turishi va bozor ishtirokchilarining 
o‗yin  qoidalarini  kuzatib  borishi  kerak.  Bu  yerda  neoliberallar  futbol 
komandasini  misol  tariqasida  ko‗rsatadi.  Ularning  nuqtayi  nazariga 
ko‗ra  davlat  –  bu  futbol  hakami,  neoklassiklar  esa  davlatni  hakamsiz 
ko‗cha futbol komandasiga o‗xshatadi. 
 
Neoliberallar  fikriga  ko‗ra  ular  iqtisodiy  tizimni  tanlash 
to‗g‗risidagi  ta‘limotni  shakllantirdi.  Agar  neoklassiklar  sotsialistik 
tizimni  ko‗zi  bog‗langan,  ertami-kechmi  o‗raga  qulab  tushadigan  tizim 
sifatida  tarixning  qisqa  muddatli  xatosi,  deb  hisoblagan  bo‗lsalar, 
neoliberallar  esa,  markaziy-boshqaruv  xo‗jaligini  iqtisodiyotning  tabiiy 
varianti,  deb  hisoblaydi.  U  (iqtisodiyot)  istibdod  tartibotidan  kelib 
chiqqan  (Rossiyada  –  podshoh,  Sharq  xalqlarida  –  xon  va  b.).  Shuning 
uchun neoliberallar fikriga ko‗ra markaziy-boshqaruv xo‗jaligi tarixning 
xatosi  hisoblanmaydi,  balki  uzoq  tarixga  ega,  o‗zida  erkin  tadbirkorlik 
unsurlarini mujassamlashtiruvchi qonuniyatli jarayon hisoblanadi. 


280 
 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   247




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish