O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

Neft mahsulotlarini tozalash
Neftni birlamchi va ikkilamchi ishlash jarayonida olinadign fraksiyalarning tarkibida har xil zarrachalar bo‘ladi. Distillyatlarni tarkibidagi zarrachalarning tarkibi va konsentratsiyasi foydalaniladigan xom-ashyoning turiga, qo‘llaniladigan qayta ishlash jarayoniga va texnologik qurilmaning rejimiga bog‘liq bo‘ladi. Zararli zarrachalarni yo‘qotish uchun distillyant tozalanadi.
Tiniq neft mahsulotlarini tozalash
Tiniq neft mahsulotlarining tarkibidagi keraksiz aralashmalarning zarrachalar oltingugurt birikmalari, neftli kislotalar, ruxsat etilmagan birikmalar, smolalar va qattiq parafinlar hisoblanadi. Motor yoqilg‘isining tarkibida oltingugurt birikmasini va neftli kislotalarning mavjudligi dvigatel detallarida korroziyani keltirib chiqaradi. Yokilg‘ilarni saqlashda va ishlatishda ruxsat etilmagan cho‘kmalarni hosil qiladi, issiqlik uzatmalarini ifloslantiradi va dvigatellarni normal ishlatish jarayoniga ta’sir qiladi. Yoqilg‘ining tarkibida smolaning miqdorini ko‘payib ketganda qurumlarni paydo bo‘lishiga, yonish kamerasining detallarida smolani o‘tirib qolishiga sabab bo‘ladi. Neft mahsulotlarida qattiq uglevodorodlarning mavjudligi sovutishda haroratni ko‘tarilishga olib keladi, natijada parafinlar filtrlarga o‘tirib qoladi, silindrlarga yoqilg‘ini uzatishni yomonlashtiradi, dvigatel uchib qoladi.
Neft mahsulotlarning ba’zi birlariga alohida spetsifik talablar qo‘yiladi. Tiniq kerosinlarning tarkibida sakrovchi olov hosil qiluvchi aromatik uglevodorodni bo‘lishi mumkin emas. Bir qator eritmalarda aromatik uglevodorodlarning mavjudligi (uayt-sprit) uni oxirida zaxarli modda aylantiradi.
Tiniq neft mahsulotlarining tarkibidagi zararli aralashmalarni chiqarib tashlashda quyidagi jarayonlar qo‘llaniladi:

1. 
   ishqorli tozalash;
   
2. 
   kislota-ishqorli tozalash;
   
3. 
   parafinsizlashtirish;
   
4. 
   gidravlik tozalash; alyuminsilikatli katalizatorlar yordamida katalitik tozalash;
   
5. 
   ingibirlash.
   

Xulosa

“Favvora-favvora” sxemasida neft qazib oluvchi quduqlarda qо‘llaniladigan qurilma ikki xil bо‘ladi: ikkita parallel joylashgan NKQlari UF2P (UQE, UFP, UFP2) turida va NKQlari konsentrik joylashtirilgan-UVLG qurilmasi bо‘lib, bu qurilma gazlift usulida ishlatilgan quduqning ichiga о‘rnatiladi.

“Nasos-favvora” sxemasi boyicha jihozlangan quduqlarda ishlashda quvur tizmasiga paker tushiriladi, yuqori va pastki qatlamlar ajratiladi. Suyuqlik pastki qatlamdan quduq nasosining qabuliga kirib keladi va NKQning ichki bo’shlig’i orqali ko’tariladi. Quduq nasosning uzatmasi tebratma-dastgohning balansiri orqali amalga oshiriladi.