O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

6.1-rasm. Quduqlarni tо‘g‘ri (a) va teskari (b) yuvish:
1-tizma; 2-NKQ; 3-quduq usti uchliki; 4-yuvuvchi vertlyug; 5-yuvuvchi nasos agregati; 6-quduq usti sal’niki; 7-shlangli о‘zgartma.
6.2-jadval

Qum zarrachasining diametri, mm	0,3	0,25	0,2	0,1	0,01
, sm/s	3,12	2,53	1,95	0,65	0,007

Odatda , bunda (6.2)

2. Yuvishda umumiy gidravlik bosimning yo’qotilishi:
, (6.3)
bu yerda: – yuvuvchi quvurlardagi bosimning yo’qotilishi:
(6.4)
bu yerda: - yuvuvchi quvurlarning uzunligi, m; d - yuvuvchi quvurning ichki diametri, m;
- quvurlarga kiruvchi suyuqlik oqimining tezligi, m/sek;
- suyuqlikning zichligi, t/m³;
- gidravlik ishqalanish keoeffitsiyenti (6.2-jadvaldan olinadi).
6.3- jadval

Quvurning shartli diametri, mm	48	60	73	89	114
	0,040	0,037	0,035	0,034	0,032

(6.5)

Bu yerda: - qumning miqdoriga bog‘liq holda ( =1,12-1,20) yo’qotilishni о‘sishini hisobga oluvchi koeffisient; - ishlatish tizmasining ichki diametri, m; - yuvuvchi quvurning tashqi diametri, m.

Teskari yuvish usulida gidravlik qarshilikni aniqlash uchun yuqoridagi (6.4 va 6.5) formuladan foydalaniladi, lekin bunda (6.7) formuladan kiruvchi oqim uchun, (6.5) formuladan esa chiquvchi oqim uchun .
(6.6)
bu yerda: m-qum zarrachalar oralig‘idagi bо‘shliq bо‘lib, shu bо‘shliqni suyuqlik egallagan, m= 0,3..0,45; F- mustahkamlash quvurining kesim yuzasi, m²; l - bir marta yuviladigan tiqinning balandligi (l = 6 yoki 12 m); f-halqa oralig‘ining kesim yuzasi, m²; - qumning zichligi (kvars qumi uchun = (2,65...2,7) t/m³).
h₄ va h₅ – vertlyugda va shlangdagi bosimning yо‘qotilishi bо‘lib, tajriba ma’lumotlariga asosan qabul qilinadi. h₆ – uchdagi bosimning yо‘qotilishi: nasadkaning diametri Ø 10..37 mm.da frezer va boshqalar uchun.
(6.7)
bu yerda: -suyuqlikning zichligi, g/sm³;
Q - haydash suyuqligining sarfi, sm³/sek;
g=980 sm/sek² - erkin tushish tezlanishi, sm/sek²;
=0,9 - nasadkadagi sarf koeffitsiyenti;
- nasadkaning kesimi, sm².
3. Yuvilgan tog‘ jinslarini yuqoriga kо‘tarib chiqish uchun kerakli vaqt:
(6.8)
bu yerda: - yuvilgan tog‘ jinslarini kо‘tarish tezligi.

_{6.1. misol. Quduqni yuvish uchun yetarli bо‘lgan nasosni minimal uzatish shartidan kelib chiqib, uzatishning kerakli sarfini tanlaymiz. Quduqni yuvish uchun 4-ilovadan 9TM porshenli nasosni tanlaymiz va uning minimal uzatish kо‘rsatgichi Qmin = 3,5 l/sek.}

3. Kiruvchi ( )va chiquvchi ( ) oqimlarni tezligi hisoblanadi, m/sek.

V=Q/S (6.1)

Kо‘ndalang kesim yuzasi S – yuvish usuliga bog‘liq.