O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 
12.1.
 
O„zbekiston Respublikasida byudjet jarayonini tashkil etish asoslari va 
byudjet jarayoni bosqichlari 
Ma‘lumki, 2000-yil 14-dekabrda qabul qilinib, 2013-yilga qadar amalda 
bo‗lgan ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi Qonuni mamlakati-
mizda byudjet jarayonini tartibga solib turuvchi asosiy qonuniy-huquqiy hujjat 
sifatida xizmat qilib keldi. Keyingi yillar davomida byudjet tizimida amalga oshiril-
gan islohotlar doirasida byudjet amaliyotida bir qator o‗zgarishlar sodir bo‗ldi va ular 
byudjet qonunchiligini yanada takomillashtirish zarurligini taqozo etdi. 
Natijada amaldagi ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi hamda 2004-yil 26 avgustda 
qabul qilinib 2006-yildan boshlab amal qilib kelgan ―Davlat byudjetining g‗azna 
ijrosi to‗g‗risida‘gi O‗zbekiston Respublikasi Qonunlarida belgilangan normalar 
mukammal tarzda qayta ishlangan holda 2013-yil 26-dekabrdaO‗RQ-360-son 
O‗zbekiston Respublikasi qonuni bilan qabul qilingan Byudjet Kodeksida o‗z aksini 
topdi.
2014-yildan boshlab O‗zbekiston Respublikasida amalga kiritilgan yangi 
Byudjet Kodeksi davlat moliyasini boshqarishning huquqiy asoslarini yanada 
mustahkamlash, byudjet siyosatining ustuvorliklarini belgilab olish, byudjet mablag‗-
laridan foydalanish samaradorligini oshirish va davlat xizmatlarini taqdim etish 
sifatini oshirishga qaratilgan. Ushbu Kodeks O‗zbekiston Respublikasining byudjet 
tizimi byudjetlarini shakllantirish, tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash, ijro 
etish, davlat tomonidan mablag‗ jalb qilish va byudjet to‗g‗risidagi qonun hujjatlari 
ijrosini nazorat qilish sohasidagi munosabatlarni tartibga soladi.
Byudjet jarayoni tushunchasining mazmuniga to‗xtaladigan bo‗lsak, 
Byudjet 
jarayoni 
– byudjet loyihasini tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish va ijro etish, uning 
ijro etilishini nazorat qilish, ijrosi haqidagi hisobotni tayyorlash va tasdiqlash bilan 
bog‗liq bo‗lgan maqsadli faoliyat jarayonidir. Uning mazmuni mamlakatning davlat 

---

140 
va byudjet qurilishi, tegishli vakolatli organlar va yuridik shaxslarning byudjet 
huquqlari bilan belgilanadi. 
Byudjet jarayoni, odatda, byudjet faoliyatining quyidagi to‗rt bosqichini o‗z 
ichiga oladi (1-rasmga qarang): 
– 
byudjet loyihasini tuzish; 
– 
byudjetni ko‗rib chiqish va qabul qilish; 
– 
byudjetni ijro etish va nazorat qilish; 
– 
byudjetning ijrosi to‗g‗risidagi hisobotni tayyorlash va uni tasdiqlash.