KIRISH
Bakterial o‘g‘itlar deb o‘simliklar uchun foydali mikroorganizmlar tutuvchi
preaparatlarga aytiladi. Ular oziqaviy moddalr tutmasa ham, o‘simliklarning
oziqlanishini yaxshilaydi.
Ularga azotobakterin, nitragin, fosfobakterinlar kiradi.
Ulardan to‘g‘ri foylanilganda qishloq xo‘jalik ekinlarining hosildorligini oshirish
mumkin.
Biologik (bakterial) o‘g‘itlar tuproqni azot bilan bog‘liq holda boyitadi.
Ayniqsa stabilizatorlar (melassa,tiomochevina) va to‘ldiruvchilar (bentonit, tuproq)
qo‘shilgan tuganak bakteriyalar va azotobakterlar hujayralari nitragin va
azotobakterin preparatlari keng tarqalgan.
Azotbakterin –o‘simliklarning azotli
oziqlanishini yaxshilaydi, shuningdek
vitaminlar hamda fitogormonlar gibberellin va geteroauksinlar bilan ham
boyitadi. Sanoat asosida kukun shaklida va suyuq holatda ishlab chiqariladi. Undan
urug‘larga, tuganaklarga va ko‘chatlarga ishlov berishda foydalaniladi. 100
m
2
maydanga 30-50 g azotbakterin zarur bo‘ladi. Urug‘larga , ko‘chatlarga ishlov
berish ekiladigan kuni oftobdan himoyalangan joylarda amalga oshiriladi.
Nitragin
– tuganak bakteriyalar tutib, dukkakli o‘simliklar urug‘lariga ishlov
berish uchun foydalaniladi. Nitragin preparati 0,5 l-li butilkalarda ishlab
chiqariladi.
Bacillusmegaterium dan olingan fosfobakterin preparati
fosforning murakkab
organik birikmalarini oddiy , o‘simliklar tomonidan oson o‘zlashtiriladigan
shakliga o‘tkazadi. Fosfobakterin shuningdek tuproqni vitaminlar bilan boyitadi
va o‘simliklarning azotli oziqlanishini yaxshilaydi.
Fosforobakterin kukun shaklida ishlab chiqariladi. Gumusning miqdori
yuqori bo‘lgan tuproqda juda samarali. Fosfobakterin ham urug‘larga ishlov berish
orqali foydalaniladi. Sabzavotlarning urug‘lariga oldindan ishlov berish mumkin ,
buning uchun fosfobakterin to‘ldiruvchi (yog‘och kuli) bilan 1:40
nisbatda
aralashtirilib so‘ng urug‘ga ishlov beriladi. SHuningdek fosfobakterinni
ko‘chatlarga ishlov berish uchun ham foydalanish mumkin. Buning uchun preparat
foydalanishdan 3-4 soat oldin suvga aralashtrilidai. 1000dona ko‘chatni
bakterizatsiyalash uchun 0,5 kg fosfobakterin kukuni etarli bo‘ladi.
Tuproq tarkibida ishtirok etayotgan mikroflora uning unumdorligiga, qishloq
xo‘jalik ekinlarining hosildorligiga ta’sir ko‘rsatadi. Tuproq mikroorganizmlari
o‘sishi va rivojlanishi jarayonida tuproq strukturasini yaxshilaydi,
undagi turli
organik va noorganik birikmalarni minerallashtirib oziqaviy moddalarni to‘playdi,
masalan, azot va fosforni o‘simliklar tomonidan engil o‘zlashtiriladigan
maxsulotga aylantiradi.
Tuproq mikroflorasini stimullash maqsadida o‘simlik rizosferasini foydali
mikroorganizmlar bilan boyituvchi turli bakterial o‘g‘itlardan foydalaniladi.
O‘simliklar o‘zlarning o‘sishi va rivojlanishini boshqaruvchi (fitogormonlar,
bioregulyatorlar) qator birikmalar sintezlaydi. Ular qatoiga auksinlar, gibberlinlar,
sitokininlar kiradi. Mevalarning etilishini etilen moddasi stimullaydi. Bu
bioregulyatorlar qishloq xo‘jaligida keng qo‘llaniladi. So‘nggi yillarda aniqlangan
bioregulyatorlar qatoriga peptidlarni kiritish mumkin, ularni qishloq xo‘jaligida
qo‘llash yaxshi natijalar beradi.
Bakteriyalar murakkab fosfor tutuvchi birikmalarni (nuklein kislotalar,
nukleoproteidlar va bosh.) va qiyin o‘zlashtiriladigan
mineral fosforlarni
o‘simliklar uchun oson o‘zlashtiriladigan shaklga aylantirib berish xususiyatiga
ega. Bundan tashqari bakterialar o‘simliklar o‘sishini stimullovchi biologik faol
moddalar (tiamin, piridoksin, biotin, pantoten va i nikotin kislotalar.)ni
sintez
qiladi. Fosfobakterin stimullovchi samaraga ega preparatlar sirasiga kiradi.
Fosfobakterin - Bacillus megaterium var. phosphaticum. Mikroorganizmi
sporalarini tutuvchi bakterial o‘g‘itdir. Kukun holida bo‘lib och kulrang, sariq
rangda bo‘ladi.
Fosfobakterin
donli ekinlar, kartoshka, qand lavlagi va boshqa qishloq
xo‘jalik ekinlarining hosildorligi oshirish uchun foydalaniladi. Buning uchun
urug‘lar ekishdan oldin quruq fosfobakterin preparati to‘ldiruvchi bilan (kul,
tuproq va bosh.) bilan 1:40 nisbatda aralashtirilib ishlov beriladi.
Bir gekter
maydonga 5g preparat va 200g to‘ldiruvchi zarur bo‘ladi. Maslan kartoshka
tuganaklari sporalarning suspenziyasi bilan namlanadi. Buning uchun 15 g preparat
15 l suv bilan aralashtiriladi. Fosfobakterin bilan ishlov berilganda hosildorlik
10%ga yuqori bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
