O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

I guruh 
– Ish haqi va unga tenglashtirilgan to‗lovlar (stipendiyalar va 
boshqalar); 
IIguruh 
– Ish beruvchilarning ajratmalari (Ish haqiga ustamalar); 
III guruh 
– Kapital qo‗yilmalar; 
IV guruh 
– Boshqa xarajatlar. 
Xarajatlarni moliyalashtirish (to‗lash) byudjet ijrosi jarayonida xarajatlar 
ro‗yxati va smetasiga kiritiladigan o‗zgartirishlarni hisobga olgan holda tegishli yil 
uchun tasdiqlangan byudjet parametrlari hamda byudjet tashkilotlarining xarajatlar 

---

186 
smetalariga muvofiq tuzilgan byudjet xarajatlarining choraklar bo‗yicha taqsimlangan 
yillik ro‗yxatiga binoan amalga oshiriladi. 
I guruh – Ish haqi va unga tenglashtirilgan to„lovlarga
quyidagi xarajat turlari 
kiradi: 

―Ish haqi‖; 

―Ta‘lim muassasalarining o‗rnak ko‗rsatgan xodimlarini rag‗batlantirish 
Direktor fondi mablag‗lari‖ (umumta‘lim maktablari, kasb-hunar kollejlari va 
akademik litseylarda); 

Stipendiyalar. 
Umuman olganda, byudjet tashkilotlari xodimlari ish xaqini hisoblashda ular 
mehnatiga 
haq 
to‗lashning 
Yagona 
Tarif 
Setkasi 
(YaTS) 
qo‗llaniladi. 
YaTSO‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan o‗rnatiladi. U 22 
tarazryaddanvaharbirrazraduchuno‗rnatilgantegishlitarifkoeffitsientlaridaniborat. 
YagonaTarifSetkasiqonunano‗rnatilganengkamishhaqimiqdorigaasosla-
nadivabyudjettashkilotlarixodimlarilavozimokladlarinianiqlashuchunqo‗llaniladi. 
Ayrim tarmoqlar uchun esa mehnatga haq to‗lashning tarmoq setkasi qo‗llaniladi. 
Masalan, oliy ta‘lim, xalq ta‘limi muassasalari, sog‗liqni saqlash davlat tashkilotlari 
uchun ular xodimlari mehnatining xususiyatidan kelib chiqqan holda haq to‗lashning 
tarmoq setkalari ishlab chiqilgan. 
II guruh – “Ish haqiga ustamalar” 
(Ish beruvchilarning ajratmalari):
Bu guruhda mehnat haqi fondiga nisbatan foizlarda hisoblanadigan yagona 
ijtimoiy to‗lov summasi aks ettiriladi. Xarajatlar hisoblab chiqilgan mehnat haqi 
fondi summasiga nisbatan o‗rnatilgan foizlarda hisoblanadi.
III guruh 
– ―
Kapital qo„yilmalar”
guruhi bo‗yicha xarajatlar Davlat investitsiya 
dasturida nazarda tutilgan aniq ro‗yxatlarga muvofiq alohida tarzda rejalashtiriladi. Bu 
xarajatlar alohida byudjet tashkilotining smetasida rejalashtirilmaydi.
 
IV guruh – “Boshqa xarajatlar”
tarkibiga quyidagi xarajat turlari va ularga 
mos xarajat kodlari kiradi: 
–
―Xizmat safar xarajatlari‖; 
–
―Kommunal xizmatlarni to‗lash xarajatlari‖; 
–
―Telefon, telekommunikatsion va axborot xizmatlari xarajatlari‖; 
–
―Joriy ta‘mirlash xarajatlari‖; 
–
―Saqlash, ekspluatatsion xarajatlar va boshqa xizmatlarni to‗lash xarajatlari‖; 
–
―Texnika, uskunalar, joriy maqsadlardagi boshqa buyumlar va oziq-ovqat 
mahsulotlarini sotib olish xarajatlari‖; 
–
―Boshqa joriy xarajatlar‖. 
IV guruh moddalari bo‗yicha xarajatlarni rejalashtirish va hisob-kitob 
qilishning eng umumiy bo‗lgan 
o„ziga xos xususiyatlari 
quyidagilardan iborat: 
–
amaldagi narxlar va tariflar asosida hisoblab chiqariladi; 
–
natural shaklda ajratilgan limitlar asosida aniqlanadi; 
–
hisoblagichlarning ko‗rsatkichlari bo‗yicha o‗tgan yildagi haqiqiy xarajatlar 
inobatga olinadi; 
–
har bir birlik uchun o‗rnatilgan xarajat me‘yorlariga rioya etiladi; 
–
energo-yoqilg‗i va boshqa resurslarni iqtisod qilish rejimiga rioya etiladi. 

---

187 
Xulosa qilib aytganda, keyingi yillarda byudjet amaliyotidagi o‗zgarishlar, 
―Davlat byudjetining g‗azna ijrosi to‗g‗risida‖gi Qonunning qabul qilinishi va 
byudjet tashkilotlari xarajatlarini moliyalashtirish mexanizmining o‗zgarishi 
munosabati bilan amaldagi 414-son Qarorga 2007 yil 19 iyul 148-son Vazirlar 
Mahkamasining Qarori bilan qator o‗zgartirishlar kiritilishi, 2007-son ―Davlat 
byudjetining g‗azna ijrosi Qoidalari‖ning qabul qilinishi, 2157-son ―O‗zbekiston 
Respublikasi Davlat byudjetida turuvchi tashkilotlarning xarajatlar smetasi va shtatlar 
jadvalini tuzish, ko‗rib chiqish, tasdiqlash va ro‗yxatdan o‗tkazish tartibi to‗g‗risida 
Nizom‖ning kuchga kirishi, 2013 yilda O‗zbekiston Respublikasi Byudjet 
Kodeksining qabul qilinishi bilan byudjet tashkilotlari xarajatlarini rejalashtirish va 
to‗lovlarini amalga oshirish tartiblari tubdan o‗zgardi. Ushbu hujjatlarga muvofiq, 
g‗azna ijrosiga o‗tgan byudjet tashkilotlari xarajatlari Moliya vazirligi G‗aznachiligi 
va uning hududiy bo‗linmalari tomonidan yagona g‗azna hisob raqamidan, 
shuningdek, smetada ko‗rsatilgan xarajatlar guruhlarining har bir moddasi bo‗yicha 
g‗aznachilik hisob raqamidan amalga oshiriladi. Bu tadbirlar byudjet tashkilotlari 
xarajatlarini to‗g‗ri va oqilona rejalashtirish, mavjud resurslardan samarali 
foydalanish, mablag‗larni iqtisod qilish, byudjetdan tashqari mablag‗larni jalb 
qilishga yangicha talablarni qo‗ymoqdaki, ushbu talablar byudjetdan moliyalashtirish, 
byudjet tashkilotlarida moliyaviy rejalashtirish va xarajatlar smetasini tuzish va ijro 
etish jarayonlarini chuqurroq o‗rganishni talab etadi.