O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 
12.1-rasm. Byudjet jarayoni bosqichlari 
Byudjet jarayonining davomiyligi yuqoridagi to‗rt bosqichning barchasidan 
iborat bo‗lib, odatda, bir byudjet yilidan ancha avval boshlanib (6-8 oy), byudjet yili 
tugagandan keyingi bir necha oyni o‗z ichiga oladi. 
O‗zbekiston Respublikasida byudjet yili kalendar yilIga mos keladi va 1-
yanvarda boshlanib 31-dekabrda tugaydi. Lekin dunyoning turli davlatlarida byudjet 
yili kalendar yilining turli davrlariga to‗g‗ri keladi. Bu, odatda, parlament 
sessiyalarini o‗tkazish davri, shu mamlakatda qaror topgan tarixiy an‘analar, muhim 
sanalar bilan bog‗liq. Masalan, Fransiya, Germaniya, Italiyada byudjet yili 1-
yanvardan, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Kanadada – 1-apreldan, Shvetsiya, 
Norvegiya, Pokistonda – 1-iyuldan boshlanadi. 
12.2.
 
Davlat byudjeti loyihasini tuzish 
 
Byudjet jarayoni 
byudjetni rejalashtirishdan 
boshlanadi. Byudjetni rejalashti-
rish davlat moliyaviy siyosati talablariga muvofiqlashtirilgan moliyaviy rejalashti-
rishning muhim tarkibiy qismini tashkil qiladi. Bunday rejalashtirishning iqtisodiy 
vazifasi turli darajadagi byudjetlar va byudjetdan tashqari jamg‗armalarni tuzish va 
ijro etish jarayonida mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishning umummilliy 
dasturlari asosida yalpi ichki mahsulot va milliy daromad qiymatini moliya tizimi 
bo‗g‗inlari o‗rtasida markazlashtirilgan tarzda qayta taqsimlash proporsiyalarini 
to‗g‗ri belgilashdan iboratdir. 

---

141 
 
12.2-rasm. Byudjetni rejalashtirishning asosiy tamoyillari
Byudjetni rejalashtirish turli darajadagi byudjetlarni tuzish va ijro etish tartibi, 
uning me‘yoriy-huquqiy bazasi va tashkiliy asosi tarzida byudjet jarayonini, 
shuningdek, mamlakat byudjetini tuzishning nazariyasi va metodologiyasi masalala-
rini ham o‗z ichiga oladi. Byudjetni rejalashtirish asoslari mamlakat Konstitutsiyasi 
va qonunlari bilan belgilanadi.