Oʻzbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti iqtisodiyot fakulteti

1-jadval
To‘g‘ridan to‘g‘ri va portfel xorijiy investitsiyalar o‘rtasidagi o‘ziga xos farqlar⁴

Belgilar	To‘g‘ridan to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar Xorijiy firmani nazorat qilish	Portfel investitsiyalar
Olib chiqishning asosiy maqsadi	Xorijiy firmani nazorat qilish	Yuqori foyda olish
Maqsadga erishish yo‘llari	Xorijda ishlab chiqarishni tashkil qilish va yuritish	Xorijiy qimmatli qog‘ozlarni sotib olish
Maqsadga erishish usullari	a) xorijiy firmaga to‘liq egalik qilish; b) aksiyalar nazorat paketini sotib olish (XVF ustaviga ko‘ra kompaniya aksiyadorlik kapitalining 25% idan kam bo‘lmasligi kerak)	Xorijiy firma aksiyadorlik kapitalining kamida 25 foizini sotib olish (AQSH, Yaponiya va Germaniyada – 10%)
Daromad shakllari	Tadbirkorlik foydasi, dvidendlar	Dvidendlar, foizlar

birinchidan, ishlab chiqarishga zamonaviy texnika va texnologiyalarni joriy etib, eksportga mo‘ljallangan mahsulotlarni ishlab chiqarishni rivojlantiradi;
ikkinchidan, import o‘rnini bosuvchi tovar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish va buning uchun xorijiy investitsiyalarni iqtisodiyotning ustuvor sohalariga yo‘naltirish va pirovardida aholining me’yordagi turmush darajasini ta’minlash imkonini yaratadi;
uchinchidan, kichik biznesni, xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishini jadalashtirish orqali o‘sib borayotgan aholini ish joylari bilan ta’minlaydi;
to‘rtinchidan, korxonalarning eskirgan ishlab chiqarish quvvatlarini, moddiy-texnik bazasini yangilaydi va texnik qayta qurollantiradi;
beshinchidan, tabiiy resurslarni qayta ishlovchi korxonalarni barpo etishga ko‘maklashadi, davlat byudjetiga soliq tushumining kelib tushishi ko‘payadi.
Umuman olganda, xorijiy investitsiyalar qabul qiluvchi mamlakatda mehnat unumdorligining o‘sishiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.