O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

2- rasm. Quyosh elementning o’ziga xos volt-amper tavsifi.
VAX ning tenglamasi fotoelementi ihtiyoriy spektral tarkibli yorug’lik bilan yoritilganda ham o’rinli bo’ladi, faqat I_pn fototokning qiymati o’zharishi mumkin. Maksimal quvvat shu holda tiklanadiki, agar fotoelement nuqta bilan belgilangan rejimda bo’lsa (3-rasm).
3-rasm. Quyosh elementning ekvivalent sxemasi.
1 sm² yuzadan olinadigan maksimal quvvat, quyidagiga teng: P=I_pn U=E _IkgU_syu
tutashuv toki, U_syu- galt yurishi kuchlanishi.


Tajriba qurilmasining tuzilishi
O’lchash qurilmasi quyidagilardan tashkil topgan:

1. 
   Yorug’lik manbai (qaytargichsiz quvvati 100volt bo’lgan cho’g’lanma lampa).
   
2. 
   O’lchash chizig’i.
   
3. 
   Namoyish stendi.
   

Tajriba ishini bajarish tartibi.

1. 
   Stendning himoyalash shishasini oching.
   
2. 
   O’lchagich asbobni quyosh batareyalarining ulanish moslamasiga ulang.
   
3. 
   Asbob o’lshashining chigaraviy qiymatini 200 ta o’rnating.
   
4. 
   Asbobni yoqing .
   
5. 
   Namoyish stendini shunday o’rnatish kerak, bunda quyosh batareyasidan yorug’lik manbasiga bo’lgan masofa 10 sm tashkil qilsin. Quyosh batareyasini tekisligi lampa tomoniga bo’lgan yunalishga perpendikulyar bo’lsa.
   

6. 
   Quyosh batareyasining qisqa tutashuv tokni o’lchang.
   
7. 
   Ma’lumotlarni jadvalga yozing.
   
8. 
   Shunga o’xshash o’lchashlarni yorug’lik manbasigacha bo’lgan har xil masofalarda o’tkazing . o’lchashlarni 10 sm dan 1 metrgacha bo;lgan masofada orlig’ida 10 sm qadam bilan amalga oshiring, QB yaratilganligini nazorat qilish uchun lyukkemetrdan foydalanish mumkin.
   

Ish bajarishdagi texnika havfsizligi qoidalari.
Ish bajarishda qaytargichsiz va himoyalanmagan cho’glanma lampadan foydalaniladi. Shuning uchun qutidagilarga e’tibor berish zarur:

1. 
   O’lchash jarayonida cho’g’lanma lampaning qizib turgan kolbasidan ehtiyot bo’lish zarur. (kolba harorati 200 C dan yuqori), ayniqsa masofalarni o’lchashda.
   

2. 
   Yoqilgan lampani bir joydan ikkinchi joyga ko’chirish yoki siljitish mumkin emas, lampani faqat manbadan to’liq uzib qo’yilgandan keyin ko’chirish mumkin
   
3. 
   Lampa bilan ishlaganda ehtiyot bo’lish kerak, chunki kolba singada portlash yuz berishi va katta tezlikka ega bo’lgan shisha qoldiqlari hosil bo’ladi.
   

Sinov savollari

1. 
   Salt yurishi kuchlanishi, qisqa tutashuv toki tushunchalariga tarif bering?
   
2. 
   Quyosh batareyasining yaratilganligiga qisqa tutashuv toki qanday bog’liq bo’ladi?
   
3. 
   Salt yurishi kuchlanishi quyosh batareyasi yoritlganligiga qanday bogliq bo’ladi?