O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Labarator tekshirish.
Bеmorlarning qonida mochеvina va siydik kislota ko’payadi va natijada 
urеmiya rivojlanadi, siydigida asosan piuriya (ko’p miqdorda 
lеykotsitlar) hamda baktеriuriya bo’ladi. Siydikni laboratoriyada 
tekshirganda arzimas darajada oqsil ajralishi, ko'p oq qon tanachalari 
(leykotsituriya) va bakteriya ajralishi topiladi, Addis-Kakovskiy, 
Nechiporenko 
usulida 
tekshirish 
leykotsituriyani 
tasdiqlaydi. 
Piyelonefritning qaytalanadigan turi hammasidan ko'ra ko'proq uchraydi. 
U remissiya (kasallikning qaytib qolgan) davri va qo'zib turadigan 
davrlarining navbatlashib turishi bilan xarakterlanadi, har xil sabablarga 
ko'ra piyelonefrit qaytalanishi mumkin. Ko'pincha grippdan keyin, 
sovuq qotganda, siydik yo'llari, siydik qopchasi qayta yallig'langanda, 
bemor holsizlanganda piyelonefrit xuruj qiladi. Kasallar bel sohasida 
g'alati sezgi borligi, dizurik siydik chiqishining o'zgarganligj tana 
haroratining 37-38°C ga ko'tarilayotganidan shikoyat qiladilar. Kasallik 

---

401 
zo'rayib borgan sayin qon bosimi ko'tarilib boradi (180/100 dan 250/140 
mm. sim. ust. gacha). Ayniqsa, diastolik bosim baland bo'lib turadi. 
Gipertoniya kelib chiqishida renin-angiotenzin-aldosteron tizimi asosiy 
o’rin egallaydi. Siydikda oqsil, leykotsitlar, tsilindrlar ko'payadi, 
bakteriyalar, eritrotsitlar topiladi. Kasallik xuruj qilgan davrda o'rtacha 
kamqonlik rivojlanadi, EChT tezlashib, 20-30 mm/s bo'lishi mumkin. 
Qonni tekshirganda neytrofil leykotsitoz topiladi. Qon bosimining 
oshish turi xafaqon kasalligiga xos belgilar bilan namoyon bo'ladi. Bosh 
og'rig'i, bosh aylanishi, hansirash, yurak sohasida og'riq, yurak urishi, 
ba'zan siydikdagi o'zgarishlar vaqti-vaqti bilan namoyon bo'lib turadi. 
Ana 
shu 
davrda 
qon 
bosimining 
baland 
bo'lishi 
surunkali 
piyelonefritning yagona belgisi hisoblanadi. Asta-sekin buyrak 
yetishmovchiligi, azotemiya boshlanadi, qonda qoldiq azot, mochevina, 
kreatinin me'yordan oshib keiadi,
siydik kislota ko’payadi va natijada 
urеmiya rivojlanadi, siydigida asosan piuriya (ko’p miqdorda 
lеykotsitlar) 
hamda 
baktеriuriya 
bo’ladi, 
surunkali 
buyrak 
yetishmovchiligi avj oladi. Ko'ngil aynishi, qusish, holsizlik, ozib ketish 
va laboratoriya tekshirishlarida olinadigan ma'lumotlar buyrak 
yetishmovchiligi uchun xos bo'ladi. Shular jumlasiga poliuriya, 
gipoizostenuriya, 
nikturiya, 
pollakiuriya 
kiradi. 
Proteinuriya, 
gematuriya, leykotsituriya, tsilindruriya bilinar-bilinmas bo'ladi. 
Azotemiya 
esa 
turg'un 
bo'lib, 
ko'payib 
ketadi.
Bеmorlarni
rеntgеnologik, UZI, kompyutеr tomografiya, radioizotop rеnografiya 
(skanirlash) tеkshiruvlaridan o’tkazilishi ma'qul. Buyrak parеnximasida 
yallig’lanishlarni va buyrak hajmi kichrayganligini aniqlash mumkin, 
bazan buyrak hajmi kattalashishi ham mumkin.