O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Jigar hujayralari yetishmovchiligi 
Jigarda, funktsiyasini to’laqonlik bilan bajaruvchi gepatotsitlar 
miqdorining kamayishi hisobiga
 
jigar hujayralari yetishmovchiligi kelib 
chiqadi. Jigar yetishmovchiligi o’tkir va surunkali turlariga bo’linadi. 
Uch bosqich tafovut qilinadi; kompensirlangan; dekompensirlangan va 
terminal yoki distrofik. Uchinchi bosqichi koma bilan yakunlanadi. 
Jigarning o’tkir va surunkali yetishmovchiligi farq qiladi.
 
Etiologik 
omillari
; 
jigarning 
o’tkir 
hamda 
surunkali 
yetishmovchiligiga toksik maddalar bilan zaharlanish, viruslar, o’smalar 
bilan zararlanishi, oqsillar va vitaminlar yetishmovchiligi, jigar tsirrozi 
va b.q.lar olib keladi. Tsirroz bilan kasallanganlarning 30-60% bemorlar 
jigar entsefalopatiyasiga sabab bo’ladigan jigar komasidan vafot 
etadilar. Jiigar entsefalopatiyasiga olib keladigan omillar:
-alkogol; 
-ovqat hazm qilish traktidan qon ketishi; 
-kollaps, shok; 
-dori moddalarining ta’siri; 
-ko’p miqdorda oqsil qabul qilish; 
-infeksiya.
Jigar komasida diurez, qusish kuchayishi hisobiga suv-elektrolit 
balansi o’zgaradi. Klinik ko’rinishi jigar entsefalopatiyasi, rivojlanib 
boruvchi astsit hamda gemoragik sindromlar, kuchayib boruvchi 
sariqlikdan iborat. Jigar entsefalopatiyasi-jigar o’tkir, surunkali 
kasalliklari yoki darvoza venalari tomirlari bilan umumiy qon aylanish 
sistemasi o’rtasida shunt hosil bo’lganda qonga ichaklardan toksik 
moddalarning o’tishi natijasida nevrologik va psixoemotsional 
buzilishlar bilan kuzatiladigan sindrom.

---

341 
Jigar yetishmovchiligi asosida jigarning chuqur distrofiyasi va jigar 
hujayralari nekrobiozi yotadi. Jigardagi bunday o’zgarishlar uning 
detoksikatsion funksiyasini buzilishiga olib keladi, ichakda (indol 
skatol) va moddalar almashinuvi natijasida hosil bo’lgan toksik 
moddalar kollaterallardan qon aylanish doirasiga tushib organizmni 
zaharlaydi. 
Patogenez. 
Jigar-hujayra yetishmovchiligida jigarning barcha 
funksiyalari buziladi, bu zaharlanishning kuchayishiga, qon ivish 
faktorlari sintez buzilganda yuzaga keladigan gemorragik sindromga, 
astsit rivojlanishi hamda albumin sintezi kamaygani hisobiga shish hosil 
bo’lishiga olib keladi. Jigar entsefalopatiyasi rivojlanishini shish hamda 
funktsional 
buzilishlariga 
olib 
keladigan 
azot 
birikmalarining 
organizmda saqlanib qolishi bilan bog’lashadi.