O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

85 surat
. 
Bunday hollarda siydikda qonning shakliy elеmеntlari uchrashi 
natijasida siydik rangi o’zgaradi (mikro-makrogеmaturiya) kuzatiladi. 
Bemorlar ko’zdan kechirilganda birinchi navbatda es hushiga etibor 
beriladi va kasallik boshlanish davrida faol (o’zida) bo’ladi, uremik 
koma holatida passiv holat, paranefritda, biyrak sanchiqlarida majburiy 
holatni egallagan bo’ladilar. Bemorlar teri rangiga, yuz holatiga va 
shishlarga etibor berish kerak. Bemorlar peshobiga (siyishiga), uning 
rangiga, miqdoriga, chastotasiga etibor beriladi. Buyrak kasalliklariga 
siydikdagi o’zgarishlar diagnostik ahamiyatga ega. 

---

389 
Anamnеz morbi.
B
uyrak xastaliklari birinchi navbatda
shamollagandan keyin yuzaga chiqib, ko’pincha angina, tеpki, 
skarlatina, otit, sinusit, qandli diabet, sistemali kasalliklar, gipertoniya 
va boshqa kasalliklardan so’ng glomerulonefrit rivojlanadi. Bemordan 
o’tkir glomerulonefrit, pielonefrit, tsistit o’tkazganligi yoki shish 
sindromi, siydik ajralishida buzilishlar, qon bosimi ko’tarilgan yoki 
ko’tarilmagan, bel sohasida yoki qorinning pastki qismida og’riq 
bo’lgan yoki bo’lmaganligi so’raladi. Bemorda ish joyida yoki uy 
sharoitida simob, vismut, kumush, sulema, fosfor preparatlari bilan 
zaharlanishlar bo’lganligi, dori moddalarning katta peredozirofkasi 
sulfanilamid preparatlari, gentamitsin, hayot faoliyati davomida qon va 
uning preparatlari quyilgan yoki quyilmaganligi ham buyrak 
kasalliklarini diagnostikasida ahamiyatlidir. Bazi bir antibiotiklar, 
fenatsetin, barbituratlar va kamfora kabi dori moddalar buyrakda 
allergiya chaqiradi. Kasallik kechish xarakterini so’rash ham ahamiyat 
kasb etadi (buyraklar aterosklerozi, glomerulonefrit, buyrak amiloidozi. 
Bunday omillarni so’rab surishtirish buyrak kasalliklar diagnostikasida 
ahamiyati katta.
Anamnеz vitae
yig’ishda buyrak kasalliklarini chaqiruvchi 
omillarga ko’proq ahamiyat beriadi. Bunday omillarga tez-tez 
shamollash, nam yoki sovuq jayda yashash, organizmning sovuq qotishi, 
sovuq kiruvchi (skvoznyak) jayda turish yoki ishlash kabi omillar 
pielonefrit, glomerulonefrit kelib chiqishiga turtki bo’ladi. Hayot 
davomida o’tkazilgan kasalliklar jinsiy azolar yallig’lanishlari, 
tuberkulyoz, kollagenozlar, qandli diabet, qon kasalliklari kabi 
kasalliklar buyrak kasalliklariga olib keladi. Osteomielit, bronxoektaz 
kasalliklari buyrak amiloidoziga olib keladi. Homiladorlik nefropatiyaga 
olib keladi. Buyrak va siydik yo’llariga operatsiya bo’lgan yoki 
bo’lmaganligi to’g’risida so’rab surishtirish kerak. Irsiy kasalliklar va 
buyrak kasalliklari avlodida qayd etilganligi so’raladi. Keyin alergologik 
va epidemiologik anamnez yig’iladi.