O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Kasallikning klinik simptomlari;
bosh og’rig’i, bosh aylanishi, 
ko’z oldi qorong’ulashishi, ko’z oldida sharpalar uchib yurishi, ko’ngil 
aynishi, qusish, qulog’ida shovqin, yurak tez urishi, yurak sohasida 
sanchiq, ko’rish qobiliyatining yomonlashuvi kabi simptomlar bezovta 
qiladi. 
Bemorlarni ko’zdan kechirganda
yuzlari, yonoq sohalari 
qizargan, terilari issiq, palpatsiyada yurak turtki zarbi kuchli, rezistent, 
hajmi kengaygan, chapga siljigan, pulsi tezlashgan va qattiq. 
Perkussiyada yurak nisbiy to’mtoqlik chegarasi chap tomonga siljigan 
va aortal konfiguratsiya aniqlanadi. 
Auskultatsiyada mitral klapan proektsiyasiga I ton susaygan va 
aortal klapan proektsiyasiga II ton aktsentini va shu yerda sistolik 
shovqin eshitamiz. Chap qorincha gipertrofiyasi tufayli mitral qopqoqda 
nisbiy yetishmovchilik rivojlanib uning proektsiyasida sistolik shovqin 
eshitiladi. EKGda-chap qorincha gipertrofiyasi, FKGda-mitral klapan 
proektsiyasida I ton amplitudasi pasayganligi va aortal klapan 
proektsiyasida II ton balandligi va sistolik shovqin qayt qilinadi. 
Rentgenologik tekshiruvda yurakning razmeri kattalashganligi bilan bir 
qatorda aorta va koronar tomirlari aterosklerozini ko’rish mumkin. 
Klinik ko’rinishlari kasallik bosqichlariga mos ravishda rivojlanadi 
va nishon azolar shikastlanishi aniqlanadi: 
Markaziy nerv sistemasi shikastlanishi asosiy simptomlari
: Bosh 
og’rig’i asosan uyqudan so’ng ensa sohasi og’rishi, bosh aylanishi, tez 
charchash, ko’ngil aynishi, burundan qon ketishi, miyada qon aylanishi 
buzilishi belgilarini namoyon bo’lishi (insult belgilari), parezlar, 
paralichlar, paresteziyalar kabi simptomlar kuzatiladi. 

---

230 
Yurak qon tomir tizimi tomonidan-ko’krak qafasida asosan to’sh 
ortida sanchiluvchan og’riq paydo bo’lishi, yurak urishi, hansirash, 
yurak yetishmovchiligi kelib chiqqanda shishlar bezovta qiladi. 
Siydik ajratish tizimi tomonidan-siydik miqdorining ko’p ajralidshi 
(poliuriya) va chanqash poliuriya natijasida, nikturiya, gematuriya kabi 
simptomlar namoyon bo’ladi. 
Periferik 
arteriyalarning 
shikastlanishi-kapilyarlar 
tomonidan 
gipertonik angiopatiya rivojlanishi munosabati bilan qo’l va oyoqlar 
sovushi, ko’z tibidagi o’zgarishlarni namoyon bo’lishi ko’z tinishi, ko’z 
to’r pardasida qon quyilishlar, ko’rish qobilyati yomonlashishi 
kuzatiladi. 
Bemorlarni ko’zdan kechirish: Bemorlar emotsional labil, asabiy 
holatda, yuzi, yonoq sohasi giperemiyasi, lablarida tsianoz, akrotsianoz, 
yurak yetishmovchiligi hisobiga shishlar ko’rish mumkin, yurak cho’qqi 
zarbi kuchayganligi, maydonining kengayganligi va chap hamda pastga 
siljiganligi seziladi. Ko’z tubi arteriyalarining torayishi, venulalar 
kengayishi (Solyuks simptomi), ko’rish nervi shishi, qon quyilishlar, to’r 
pardada degenerativ o’zgarishlarni ko’rish mumkin.