O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Yurak shovqinlari
–auskultatsiya qopqoqlar patologiyasini 
aniqlashning eng samarali usulidir va tonlardan tashqari yurak 
shovqinlari ham eshitiladi. Shovqinlar yurak ichida (intrakardial) va 
tashqarisida (ekstrakardial) bo’ladi. Intrakardial shovqinlar funktsional 
va organik shovqinlarga bo’linadi. Shovqinlar hosil bo’lishi ushun bir 
necha omil bo’lishi lozim. Bular:
-Tug’ma omillar – bo’lmachalar va qorinchalar aro to’siq nuqsoni, 
Batalov teshigi bitmasligi. 
-Meyordagi yoki patologik holatdagi qopqoqdan qonning meyorga 
nisbatan tez oqishi. 
-Qonning toraygan va notekis teshikdan kengaygan bo’limga yoki 
tomirga oqishi. 
-Yetishmovchiligi bo’lgan yurak qopqog’idan qonning teskari 
tomonga qaytib oqishi tufayli shovqin hosil bo’ladi. 
Yurak klapanining anatomik o’zgarishidan organik shovqinlarni 
hosil qiladi. Qon oqimining tezlashuvi yoki hajmi oshishi va uning 
qovushqoqligini pasayishi hisobiga funktsional shovqinlar hosil bo’ladi. 
Intrakardial shovqinlar mexanizmi quyidagicha: klapan paychalarining 
bir biri bilan mustahkam yopilmasligi va klapan teshigining (meyorda 4-
6 sm
²
) torayishi yani stenozda klapan paychalari qisqarib qoladi hamda 
nisbiy yetishmovchiliklar ham sabab bo’ladi. Klapan iplari masofasining 
o’zgarishi yoki klapanlar tortilishi bo’lmacha qorincha o’rtasida to’liq 
yopilmasligi natijasida qonning ma’lum bir hajmi regurgitatsiyaga
uchraydi va shovqin hosil bo’ladi. Shovqin hosil bo’lishiga ko’ra sistolik 
va diastolik shovqinlar bo’ladi. Sistolik shovqinlar hamma vaqt ham 

---

172 
yurak kasalligi tufayli sodir bo’lmaydi, balkim ko’pchilik hollarda qon 
oqimining tezlashganligi bilan bog’liqdir. Diastolik shovqinlar doimiy 
bo’lib, hamma vaqt patologik o’zgarishlar tufayli yuzaga keladi va 
yurakni davolashga yoki tasdiqlash uchun qoshimcha tekshiruvlar 
o’tkazishga to’g’ri keladi.