O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta-maxsus talim vazirligi toshkent arxitektura-qurilish instituti bino va inshootlar qurilishi fakulteti >kafedrasi fanidan

2.Geologiya fani yer haqidagi maxsus fan bo’lib, u yer qatlamlarini tarkibining tuzilishini va rivojlanish tarixini tekshiradi. Bu masalalarning o’rganiladigan hajmi va miqdori juda katta bo’lganligi uchun geologiya fani bir necha maxsus fanlarga bo’linib, ularning har biri geologiyaning o’ziga xos sohalari bilan shug’ullanadi. Yerning moddiy tarkibi mineralogiya (minerallar haqidagi fan) va kristal-lografiya (kristallar haqidagi fan), petrografiya (tog’ jinislari haqidagi fan), gio-ximiya (yer ximiyasini o’rganuvchi fan), palentologiya (qadimgi organizmlarning tosh qotgan qoldiqlari haqidagi fan), tuproqshunoslik (tuproq haqidagi fan), foydali qazilmalar geologiyasi (mineral xom ashyolarni o’rganuvchi fan), gidrogeologiya (yer osti suvlari haqidagi fan ) va boshqa fanlar o’rganadi, yerning yuzasini shakillari ularning paydo bo’lishi, rivojlanishi va tarqalishini giomorfologiya fani o’rganadi bu fan geologiya bilan geografiyani bir biriga bog’laydi .Yer shari shaklini geografiyani bir qismi bo’lgan geodeziya tekshirsa, uning fizik xususiyatlarini, geofizika, yer shari va qatlamlar munosabatini stratigrafiya, yerning ichki va tog’ xosil qiluvchi harakatlarini geotektonika va strukturali geologiya aniqlab beradi.

Umumiy geologiya kursida yerning moddiy tarkibi va tuzilishi haqidagi yuqorida ko’rsatilgan fanlar odatda «fizikgeologiya» degan sohaga birlashtirilgan. Dinamik geologiya yer po’stini o’zgartiruvchi va tog’ jinslarini xosil qiluvchi (litogenez) protsesslar bilan shug’ullanadi. Nazariy geologiya geologik razvedka ishlari, yer po’stini geofizik metod yordamida tekshirish, neft qidirish geologiyasi, injenerlik geologiyasi (geologiyaning qurilishda qullanishi), harbiy geologiya va boshqa amaliy geologiya fanlari bilan bog’liqdir. Dinamik geologiya ko’proq geografiya bilan, geologiya- mineralogiya fanlari sikli esa ozmi- ko’pmi tabiy fanlarning hamma tarmoqlari, ayniqsa ximiya, fizika, biologiya fanlari bilan bog’liqdir. Minerallar tartibsiz va tasodifiy xolda uchraydi, foydali qazilmalar yerning uzoq murakkab geologik tarixi davrida xosil bo’lgandir.