O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Mavzu yuzasidan topshiriqlar
1.
 
Byudjetlararo munosabatlarni tashkil etishning xuquqiy-
me‘yoriy asoslarini aks ettiruvchi klaster tuzing. 
2.
 
Xorijiy va milliy adabiyotlarni o‗rganish asosida mahalliy 
byudjetlarni boshqarishning ―dotatsion rejimi‖ va ularni 
―moliyaviy tenglashtirish siyosati orqali boshqarish‖ning 
xususiyatlari va farqlari to‗g‗risida axborot ma‘lumotlarini 
to‗plang va taqdimot tayyorlang. 
3.
 
Byudjetlararo munosabatlarni boshqarish va tashkil etish 
xususiyatlari va bu sohada so‗nggi yillarda sodir bo‗lgan 
o‗zgarishlar haqida taqdimot tayyorlang. 
 

---

184
 
 
8-BOB. BYUDJET TASNIFI 
 
8.1. Byudjet tasnifining mohiyati, zarurligi va ahamiyati 
 
Ma‘lumki, byudjet qurilishi mamlakatning davlat byudjeti 
va byudjet tizimini, uning bo‗g‗inlari o‗rtasidagi byudjetlararo 
munosabatlarni tashkil qilish shakllarini, byudjet tasnifini, 
byudjet tizimiga kiradigan barcha darajadagi byudjetlar 
faoliyatining 
huquqiy 
asoslarini, 
byudjet 
mablag‗larini 
shakllantirish va sarflashdagi tartib-qoidalar va boshqalarni 
belgilab beradi.
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Byudjet 
Kodeksining 
7-
moddasida qayd etilgan ―Byudjet tizimining yagonaligi‖ 
tamoyiliga 
muvofiq 
barcha 
darajadagi 
byudjetlarni 
shakllantirish va ijro etishda yagona byudjet tasnifi qo‗llaniladi. 
Byudjetlarning 
daromadlari 
va 
xarajatlari 
tasniflash 
obyektlariga tegishli raqam(kod)lar berish bilan guruhlanadi 
hamda tasnif ko‗rsatkichlari doirasida shakllantiriladi va ijro 
etiladi.
 
Byudjet tasnifi davlat byudjeti va davlat maqsadli 
jamg‗armalari hamda ulardan mablag‗ oluvchi tashkilotlarga 
nisbatan qo‗llaniladi hamda davlat byudjeti va davlat maqsadli 
jamg‗armalari byudjetlarini tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish 
va ijro qilish, shuningdek, ularning ijrosi to‗g‗risidagi 
hisobotlarni tayyorlash jarayonida foydalaniladi. 
Byudjet tasnifi byudjet-soliq qonunchiligidan kelib 
chiqqan holda Moliya vazirligi tomonidan ishlab chiqiladi va 
vazirning buyrug‗i bilan tasdiqlanadi, uni amaliyotda qo‗llash 
bo‗yicha yo‗riqnomalar esa Adliya vazirligida tegishli tartibda 
ro‗yxatga olinadi. Bugungi kunda byudjet amaliyotida 
qo‗llanilayotgan byudjet tasnifi O‗zbekiston Respublikasi Adliya 
vazirligida 2010-yil 11-oktabrda 2146-son bilan ro‗yxatga 
olingan ―O‗zbekiston Respublikasi byudjet tasnifini qo‗llash 

---

185
bo‗yicha yo‗riqnoma‖ga muvofiq 2011-yil 1-yanvardan amalga 
kiritilgan. Byudjet qonunchiligiga o‗zgartirishlar kiritilishi, soliq 
turlarining o‗zgarishi, yangi xarajat turlarining paydo bo‗lishi, 
byudjet tizimi byudjetlari tarkibida yangi jamg‗armalarning 
tuzilishi, 
ularning 
birlashtirilishi 
yoki 
nomlarining 
o‗zgartirilishi byudjet tasnifiga tegishli o‗zgartirish va 
tuzatishlar kiritishni taqozo etadi. Shundan kelib chiqqan 
holda bugungi kunda byudjet amaliyotida Adliya vazirligi 
tomonidan 2018-yil 30-martda 2146-8-raqam bilan ro‗yxatdan 
o‗tkazilgan ―Byudjet tasnifini qo‗llash bo‗yicha yo‗riqnoma‖
112
qo‗llanilmoqda. Ushbu yo‗riqnomaga ko‗ra: 
Byudjet tasnifi byudjet tizimi byudjetlarini tuzish va ijro 
etishni tizimlashtirish maqsadida foydalaniladi va davlat 
byudjetining prognoz va ijro ma‘lumotilarini xalqaro tasnif 
tizimlarining aynan shunday ma‘lumotlari bilan qiyoslash 
imkonini beradi. 
Byudjet tasnifini tuzishning 
asosiy tamoyillari
quyidagilar 
hisoblanadi (8.1-rasm): 
8.1-rasm.