O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

 
15.2-rasm.
 Piramida shaklidagi kompleks korporativ tuzilma
95
 
Rivojlangan mamlakatlar amaliyotida korporativ birlashmalar 
kompleks korporativ tuzilmalar deb ataladi. Kompleks korporativ 
tuzilmalarning eng asosiy turi sifatida xolding kompaniyalar 
faoliyati ko‘p ko‘zga tashlanadi. Bunda xolding kompaniyalarida 
piramida shaklidagi boshqaruv amalga oshiriladi. “Xolding 
kompaniyalar boshqa kompaniyaning ovoz beruvchi aksiyalari yirik 
paketiga ega kompaniya hisoblanadi. Ovoz beruvchi aksiyalarining 
yirik paketi xolding kompaniyaga tegishli kompaniyalar sho‘ba 
kompaniyalar hisoblanadi”
96
.
Piramida shakldagi oddiy kompleks korporativ tuzilmani 
quyidagi shaklda ifodalash mumkin (15.2-rasm). 
Moliya-sanoat guruhlari birinchi navbatda real sektor va 
moliyaviy sektor kompaniyalarining o‘zaro kapital almashishi 
(qarama-qarshi tarzda bir-birining aksiyalariga egalik qilish) 
asosida tashkil etiladi. Bunday amaliyot Yaponiya tajribasida 
yaqqol ko‘zga tashlanadi. Tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar 
ko‘rsatish sohalarida amal qiluvchi bunday tuzilmalar faoliyati bir-
birini o‘zaro to‘ldirishda ahamiyatga ega hisoblanadi. Ya’ni yirik 
sanoat korxonalari tijorat banklari uchun bir tomondan katta 
miqdordagi arzon resurs mablag‘lari egasi sifatida xizmat qilsa, 
boshqa tomondan kredit mablag‘lariga talabgor ishonchli mijoz 
hamdir. Aynan shu jihat moliya-sanoat guruhlari rivojlanishiga 
zamin yaratgan. Bundan tashqari Tadqiqotchilarning fikriga ko‘ra 
95
Bob Tricker. Corporate governance: principles, policies and practices. – UK.: Oxford university press, 
2012. – P. 257 
96
Bob Tricker. Corporate governance: principles, policies and practices. – UK.: Oxford university press, 
2012. – P. 256. 
Xolding kompaniya 
1-darajadagi