O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

Korporativ 
tuzilmalarning 
moliyaviy 
munosabatlari 
Ishchi xodimlar, 
ta’sischilar
(aksiyadorlar) bilan 
Davlat bilan 
Tarkibiy 
bo‘linmalari
bilan 
Soliq 
maslahatchilari 
bilan 
Sug‘urta
kompaniyalari 
bilan 
Fond birjalari bilan 
Auditorlik 
tashkilotlari bilan 
Tijorat banklari 
bilan 
Boshqa ijtimoiy va bozor 
infratuzilmasi obyektlari 
bilan 
Baholash 
tashkilotlari 
bilan 
Yuqori turuvchi 
tashkilotlar bilan 
Xaridorlar va mol 
yetkazib 
beruvchilar bilan 
Investitsiya 
institutlari bilan 
Lizing 
kompaniyalari 
bilan 

---

247 
qaratiladi. Boshqa tomondan erishilgan natija – korporativ tuzilma 
foydasini ta’sischilar yoki aksiyadorlar o‘rtasida taqsimlash jarayoni 
ham korporativ moliyaviy munosabatlarda muhim o‘ringa ega 
ekanligini qayd etib o‘tishimiz lozim. 
Korporativ moliyaviy munosabatlarda 
ishchi-xodimlar
bilan 
moliyaviy munosabatlar muntazam ravishda ro‘y berib turishi bilan 
xarakterlidir. Shuningdek, ishchi-xodim aksiyador ham bo‘lsa, ular 
bilan moliyaviy munosabatlar ko‘lami yanada kengayadi.
Davlatning 
korporativ 
tuzilmalar 
bilan 
moliyaviy 
munosabatlari ko‘p tomonlamaligi bilan ajralib turadi. Bunday 
munosabatlar tarkibini quyida keltirib o‘tamiz (12.3-rasm):
12.3-rasm. 
Davlatning korporativ tuzilmalar bilan 
moliyaviy munosabatlari 
Yuqoridagi rasm ma’lumotlari asosida davlatning korporativ 
tuzilma bilan moliyaviy munosabatlari bevosita davlat ro‘yxatidan 
o‘tkazish va faoliyatga ruxsat berish, faoliyatni tartibga solish, 
davlat byudjeti daromadlarini shakllantirish, davlat ulushini 
kiritish yoki xususiylashtirish maqsadida sotish, korporativ 
boshqaruvda bevosita ishtirok etish, davlat ta’lim muassasalarida 
korporativ tuzilmalar faoliyati uchun kadrlar tayyorlash, ish 
o‘rinlari yaratish orqali aholi bandligini va daromadliligini 
Davlat 
ro‘yxatidan
o‘tkazish
va faoliyatni tartibga solish 
Davlat ulushini kiritish yoki 
xususiylashtirish 
Davlat xaridi 
Subsidiyalash yoki davlat 
krediti ajratish 
Moliyaviy nazorat
Imtiyoz va preferentsiyalar 
berish 
Davlat byudjeti 
daromadlarini shakllantirish 
Yirik loyihalarni 
hamkorlikda amalga oshirish 
Ish 
o‘rinlarini
yaratish orqali 
aholi bandligini 
ta’minlash
Oltin aksiya amaliyotini joriy 
etish orqali korporativ 
boshqaruvda ishtirok etish 
Davlat qimmatli 
qog‘ozlarini
korporativ tuzilmalar 
o‘rtasida
joylashtirish 
Kadrlar bilan 
ta’minlash