O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

Aksiyadorlik jamiyatlarida davlat ishtiroki holati, 
2017-yil 1-dekabr holatiga
60
 
Xorijiy davlatlarda esa davlatning aksiyadorlik jamiyatlari 
ustav kapitalidagi ishtiroki nisbatan past ekanligiga quyidagi jadval 
orqali guvoh bo‘lish mumkin (11.2-jadval). 
 
11.2-jadval 
Listingdan o‘tgan kompaniyalarda mulkdorlar ulushi, foizda
61
 
 
Mamlakat 
Individual 
investorlar
Institutsional 
investorlar 
Banklar 
va 
hukumat 
Xolding 
kompaniyalar 
Xorijiy 
investorlar 
Avstraliya 
20 
34 
4 
11 
31 
Kanada 
15 
38 
8 
14 
25 
Frantsiya 
23 
12 
14 
14 
37 
Germaniya 
17 
15 
17 
39 
12 
Italiya 
18 
14 
40 
18 
10 
Yaponiya 
20 
21 
23 
28 
8 
Shvetsiya 
23 
30 
8 
9 
30 
Niderlandiya 
14 
21 
1 
23 
41 
Buyuk 
Britaniya 
19 
58 
5 
2 
16 
AQSh 
51 
41 
3 
0 
5 
60
 
www.deponet.uz
– 
Қ
имматли 
қ
о
ғ
озлар марказий депозитарийси расмий вебсайти маълумотлари 
асосида тайёрланди. 
61
Bob Tricker. Corporate governance: principles, policies and practices. – UK.: Oxford university press, 
2012. – P. 152 
Davlat ulushi
mavjud
Xo‘jalik 
birlashmalari 
ulushi mavjud 
Davlat va xo‘jalik 
birlashmalari 
ulushi mavjud 
bo‘lmagan
172 
318 
153 
Aksiyadorlik jamiyatlari soni

---

239 
Yuqoridagi 
jadval 
ma’lumotlaridan 
ko‘rinib 
turibdiki, 
listingdan o‘tgan aksiyadorlik kompaniyalari xususiy kapitalida 
banklar va hukumat ulushi Italiyada nisbatan yuqori, 40 foiz 
ekanligini ko‘rishimiz mumkin. Shuningdek Germaniyada xolding 
kompaniyalar ulushi yuqoriligi namoyon bo‘lmoqda. Keltirilgan 
tahlil ma’lumotlari asosida mamlakatimizda ham davlat ulushini 
kamaytirib borish maqsadga muvofiq. 
AMALIYOT DARSI UCHUN TOPSHIRIQLAR 
 
Nazorat savollari 
1. Davlat korporativ boshqaruvda qanday tartibda ishtirok 
etadi? 
2.
 
Davlat korxonalarini va davlat ishtirokidagi korxonalarni 
boshqarish bo‘yicha jahon amaliyotida eng keng tarqalgan modellar. 
3. Oltin aksiya amaliyoti va qo‘llanish xususiyatlari. 
4. 
Davlatning 
yagona 
aksiyador 
sifatida 
korporativ 
boshqaruvni amalga oshirishi. 
5.
 
Davlat aksiyalar paketlarini boshqarishning asosiy 
prinsiplari. 
6. Xo‘jalik boshqaruvi organlari orqali davlatning korporativ 
boshqaruvdagi ishtiroki. 
7. Davlat aksiyalar paketlarini boshqarishning modellari. 
8. Davlat vakilining aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida 
ishtirok etish tartibi. 
9. O‘zbekistondagi aksiyadorlik jamiyatlari ustav kapitalida 
davlat ishtirokini tahlil qiling. 
Testlar 
1. Davlatning korporativ tuzilmalar faoliyatidagi ishtiroki 
yo‘nalishlarini belgilang. 
a) korporativ boshqaruv amaliyoti bo‘yicha me’yoriy-huquqiy 
hujjatlarni qabul qiladi, faoliyat nazoratini olib boradi, bevosita o‘z 
ulushini kiritadi; 
b) aksiyadorlarning muntazam dividend olishini ta’minlaydi, 
aksiyadorlar umumiy yig‘ilishi ustidan nazorat o‘rnatadi; 
c) vakil qo‘yish orqali kuzatuv kengashi va ijroiya organi 
faoliyati muvofiqligini ta’minlaydi, aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini 
o‘tkazish vaqtini belgilaydi;
d) davlat vakilini qo‘yish orqali qarorlar qabul qiladi, moliya 
inspektorini tayinlaydi. 

---

240