O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

 Xorijiy davlatlarda va O‘zbekistonda aksiyadorlik 
jamiyatlari ustav kapitali bo‘yicha belgilangan minimal 
miqdorlar solishtirma tahlili, 
AQSh dollarida
82
 
Keltirilgan 13.2-rasm ma’lumotlari asosida ta’kidlash mum-
kinki, O‘zbekistonda belgilangan talab Buyuk Britaniyadagidan 
3,08 baravar, Germaniyadagidan 3,56 baravar, Fransiyadagidan 
4,81 baravar, Yaponiyadagidan 2,24 baravar, Rossiyadagi talabdan 
82
13.4-jadval ma’lumotlari asosida tuzildi. 
64 900 56 150 
41 551 
89 380 
1782,3 
50 000 

---

289 
112,21 baravar yuqori. Shu nuqtayi nazardan bu bo‘yicha 
O‘zbekistonda belgilangan talab jiddiy pasaytirildi. 
Mamlakatimizda aksiyadorlik jamiyatlari tomonidan amalga 
oshirilayotgan aksiyalar emissiyasi hajmi oxirgi yillarda o‘sish 
tendentsiyasiga ega va 2016-yilga kelib 16113,5 milliard so‘mni 
tashkil etgan (13.3-rasm).
13.3-rasm.
 Mamlakatimizda ro‘yxatdan o‘tkazilgan aksiyalar 
emissiyasi hajmi dinamikasi, 
mlrd. s
o‘
mda
83
13.4-rasm.
 2013–2016-yillarda birja savdo aylanmasi hajmi, 
mlrd so‘mda
84
 
83
Qimmatli qog‘ozlar bozorini muvofiqlashtirish va rivojlantirish markazi ma’lumotlari asosida tuzildi. 
2013 yil
2014 yil
2015 yil
2016 yil
3214,2 
6133 
11 435,20 
16 113,50 
93,2 
97,6 
161 
299,8 
298,6 
429,1 

---

290 
Lekin oxirgi yillardagi birja savdo aylanmasi aksiyalar 
emissiyasi hajmiga nisbatan nihoyatda past. Buni quyidagi 
rasmdan ham ko‘rish mumkin (13.4-rasm). 
Keltirilgan ikkinchi va uchinchi rasm ma’lumotlari ikkilamchi 
bozorning nihoyatda past darajada ishlayotganligi, emissiya 
qilingan aksiyalar asosan yopiq tarzda joylatirilayotganligidan 
dalolat berib turibdi.
 
Chunki 2016-yilning o‘zida aksiyalar 
emissiyasi hajmi 16113,5 milliard so‘mni tashkil qilgan holatda 
birja savdo aylanmasi bu ko‘rsatkichdan 53,7 baravar kam 
miqdorni tashkil etmoqda. Bunga davlat ishtirokidagi aksiyadorlik 
jamiyatlari tomonidan amalga oshirilayotgan aksiyalar emissiyasi 
ham sabab bo‘lmoqda. Chunki respublika bo‘yicha muomalaga 
chiqarilgan jami 16113,5 milliard so‘mlik aksiyalarning 91 foizi 10 
ta davlat ishtirokidagi aksiyadorlik jamiyati hissasiga, qolgan 9 foizi 
esa boshqa aksiyadorlik jamiyatlari hissasiga to‘g‘ri keladi (13.5-
rasm).