Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Munozarali 
hamkorlikdagi 
izlanish
Munozara 
turi. 
Muhokama 
qilinadigan mavzu oldindan ta’lim beruvchi tomonidan tayyorlanib boriladi, 
ishning maqsadi bayon etiladigan mavzuni chuqur tahlil qilish va o‘rganish. 

---

65 
Alohida bir mavzu yoki matndagi muammolar asosida yoki badiiy va shunga 
o‘xshash matn turlarida o‘tkaziladi.
 
1. Matndagi tasvirlangan voqealar zanjiri asosini tashkil qiluvchi savollar. 
2. Matnning mazmuni va tasviriy tizimi asosidagi savollar. 
3. Tarkibiy qismdagi keskin farqlari asosidagi savollar. 
4. Savollar-takliflar (qarama-qarshi tomonini o‘qish). 
5. Ma’lum muammoga turli xil yondashuvdagi ikki matnni birgalikda 
birlashtirishga undaydigan savollar. 
6. Etika bo‘yicha savollar. 
7. Metafizik savollar. 
8. Mustaqil bo‘lmagan ta’lim oluvchilarni muallif tomonidan beriladigan 
baho va xulosa asosidagi savollar orqali aniqlash. 
Davra suhbati. 
Aniq ish tajribasini o‘rganish, axborot almashish kabi 
faoliyatlarni o‘tkazishda ko‘maklashadi. Davra suhbatlarini ikki xil shaklda 
o‘tkazish mumkin:
 
1) Yozma davra suhbati -o‘zaro hamkorlikda muammo yoki g‘oya-fikrlarni 
samarali yechimini topishning usuli. A’zolar ko‘rilayotgan u yoki bu masala 
yuzasidan o‘z g‘oyasi yoki taklifini yozadi, so‘ng yozilgan qog‘ozni yonidagi 
azoga uzatadi. Navbatdagi azo berilgan g‘oya yoki taklif yuzasidan mustaqil 
bilimi va qarashlariga asoslangan holda tushuncha va izohlarini qo‘shimcha 
qiladi va navbatdagi azoga uzatadi. Har bir ishtirokchi fikrlarini o‘zi tanlagan 
rangli qalam bilan yozadi. Bu har bir ishtirokchining suhbatda qatnashganlik 
darajasini yaqqol ko‘rsatadi. Jarayon to barcha a’zolar o‘rganilayotgan masala 
yuzasidan o‘z bilimi va munosabatlari asosida mustaqil fikr yoki savollari bilan 
ishtirok etib bo‘lishlariga qadar davom ettiriladi. 
2) Og‘zaki davra suhbati - bu yuqorida ko‘rsatilgan usulga o‘xshash bo‘lib, 
faqatgina og‘zaki shaklda o‘tkaziladi. Har bir ishtirokchi navbat bilan, undan 
oldin taklif etilgan fikrlarni qabul qilib olib, uni rivojlantiradi. 
Jadallashtirilgan leksiya. Jadalashtirilgan leksiya - bu an’anaviy leksiyaning 
modifikatsiyalangan shakli. U faoliyatning shakl va turlarining turli 
o‘zgarishlarini nazarda tutib, inson miyasining ruhiy xususiyatlarini hisobga olib 
qurilgan (axborotni samarali o‘zlashtirish qobiliyati 15-20 daqiqadan oshmaydi).
 
O‘tkazish bosqichlari quyidagicha bo‘lishi mumkin: 
1. Leksiya materiali 2-3 qismga bo‘linadi. 
2. Leksiya boshlanishidan avval, mavzuga diqqatni qarata oladigan vazifa 
beriladi. Bu aqliy hujum, esse yoki chaqiruv bosqichiga taklif etiladigan har 
qanday boshqa faoliyat turi bo‘lishi mumkin. 
3.Leksiya materiali bayon etiladi (10-15 daqiqa) 
4.Birinchi qism bo‘yicha yakun yasaladi. Leksiya materiali bilan o‘z fikrlari 
taqqoslanadi. 

---

66 
5.Leksiya materialining ikkinchi qismi bo‘yicha vazifa beriladi. 
6.Leksiyaninng davomi tinglanadi (10-15 daqiqa) 
7.Ikkinchi qism bo‘yicha yakunlar yasaladi. 
8.Butun leksiya bo‘yicha yakuniy vazifa beriladi, masalan, esse.