Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Loyihalar.
Bu ta’lim oluvchilarning yakka yoki guruhlarda belgilangan 
vaqt davomida mavzu bo‘yicha axborot yig‘ish, tadqiqot o‘tkazish va amalga 
oshirish ishlarini olib borishdir. Ular rejalashtirish, qaror qabul qilish, amalga 
oshirish, topshirish, xulosa chiqarish va natijalarni baholash jarayonlarida 
ishtirok etadilar.
 
Ta’lim beruvchi “Loyiha usuli”ni qo‘llash uchun topshiriqlarni ishlab 
chiqish, loyiha ishini dars rejasiga kiritish, topshiriqni ta’lim oluvchilarning 
imkoniyatlariga moslashtirib, ularni loyiha ishi bilan tanishtirish, jarayonni 
kuzatib turish va topshiriqni mustaqil bajara olishlarini ta’minlashi lozim. 
Kichik guruhlarda ishlash. 
Bunda ta’lim oluvchilarni faollashtirish 
maqsadida ularni kichik guruhlarga ajratgan holda o‘quv materialini o‘rganish 
yoki berilgan topshiriqni boshqarishga e’tibor beriladi. Usul qo‘llanilganda 

---

62 
ishtirokchilar kichik guruhlarda ishlab, darsda faol ishtirok etish, boshlovchi 
rolida bo‘lish, bir-biridan o‘rganish, turli nuqtai nazarlarni qadrlash imkoniga 
ega bo‘ladi. Vaqt tejaladi, chunki, ta’lim beruvchi bir vaqtning o‘zida barcha 
ta’lim oluvchilarni mavzuga jalb eta oladi va baholaydi.
 
Debatlar.
Debatlar asosida darslarni tashkil etish muammoning yechimini 
topishda ta’lim oluvchi o‘zgalarni o‘z yondashuvining to‘g‘riligiga ishontirish-
dir. O‘z fikrini aniq va mantiqiy bayon etish, buning uchun esa ishonarli dalillar 
va xulosalar topish ko‘nikmalarini shakllantirishda debatlar o‘tkazish samarali 
hisoblanadi. Ular ta’lim oluvchilarda ijtimoiy fikrni o‘zgartirishga ta’sir etish 
qobiliyati mavjudligiga ishonch hissini rivojlantiradi. Debatlarni o‘tkazish 
tartibi:
 
- ta’lim beruvchi va debat ishtirokchilari auditoriyadan joy oladilar. 
-
ta’lim beruvchi qisqacha muhokama mavzusini va ikkala qaror variantla-
rini bayon qiladi, so‘zga chiquvchilar uchun vaqtni belgilaydi. 
-
ta’lim beruvchi dastlab qarorni qo‘llaydiganlarning birinchisiga so‘z beradi 
va undan ishonchli dalillarni bayon qilish so‘raladi. 
-
ta’lim beruvchi qarorni qo‘llaydigan guruhlarni birinchisiga so‘z beradi va 
u o‘z fikrini yetarlicha dalillar yordamida asoslab beradi. 
-
ta’lim beruvchi birinchi guruhning ikkinchi raqamli ishtirokchisiga so‘z 
beradi, so‘ngra ikkinchi guruhning ikkinchi raqamli ishtirokchisi o‘z fikrlarini 
qaror bo‘yicha bayon qiladi. 
-
keyingi bosqichda har bir ishtirokchiga qarshi tomonning dalillarini inkor 
etishga va ular tanqidiga javob berishga imkoniyat tug‘diriladi. 
-
ta’lim beruvchi bu bosqichda qarorga nisbatan u yoki bu mavqeni egallash 
sabablarini bayon qiladi. 
- ishtirokchilar qarashlari muammo yechimiga zid, barchani o‘ylashga 
majbur etishi hamda hayratda qolarli darajada ifodalanishi mumkin. 
Dars so‘ngida ta’lim oluvchilar qarshi tomon qabul qilgan qarorning joriy 
etilishi oqibatlarini baholashi kerak.