O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Personalga 
talablarni 
qayta ko’rib 
chiqish, ishlar 
ishlab 
chiqarish 
samaradorligi 
tahlili 
Yakuniy ehtiyoj
Zarur chora 
Muammoni hal etish
Ishga yollsh
Ishga 
ko‘niktirish
Tayyorlash
Malaka oshirish
Martaba
4.5-rasm. Personalni rejalashtirishning umumiy chizmasi

---

86 
Bu hal qiluvchi bo‘g‘in hisoblanadi. Bu masalada nima mavjud hamda 
nima zarurligi uchun nima yetishmaydi, degan savolga javob berilishi 
kerak. Boshqacha aytganda, ushbu qismda korxona personali 
resurslarini baholashning bir qancha yo‘nalishlari o‘z aksini topgan. 
Ulardan biri – mavjud resurslarni (ularning soni, qo‘nimsizligi, sifati, 
mehnat unumdorligi va hokazolarni) baholash, tahlil etishdir. 
Ikkinchisi – tashqi manbalarni aniqlashdir. Bu manbalarga boshqa 
tashkilotlar xodimlari, ta’lim muassasalarini tugallagan o‘quvchilar 
kiradi. Ushbu manbalar korxonada ko‘zda tutilayotgan yangiliklarni 
joriy etish jarayonida personalga ehtiyoj nuqtai nazaridan baholanadi. 
Uchinchisi – ushbu manbalar salohiyatini, ya’ni resurslarni rivojlanti-
rishning sifat zaxiralarini baholashdir. 
Mazkur ikkinchi resurs qism innovatsiya jarayonida alohida 
ahamiyat kasb etadi. Ushbu qismda xodimlarning qaysi birlari (ishlab 
chiqarish novatorlari) noaniq sharoitlarda rivojlanishiga qodirligi, 
ularning ijodiy ishga loyiqligi baholanadi. 
Shundan keyingi bosqich – talablar va resurslarning (hozirgi vaqtda 
va kelajakda) bir-biriga mosligini baholashdir. Bunda aniqlangan 
nomuvofiqlik personalga mikdor va sifat jihatdan ehtiyojga uzil-kesil 
aniklik kiritadi. 
Uchinchi qism – muammoni hal etishdir. 
Unda qo‘yilgan barcha 
savollarga javob bo‘ladi. Ya’ni mavjud resurslarni hisobga olgan holda 
ishlab chiqarish talablarini amalga oshirish ishga yollash, ishga 
ko‘niktirish, tayyorlash va malaka oshirish, martaba (lavozimda 
vertikal va gorizontal siljitish), ishdan bo‘shatish bo‘yicha dasturlar 
yaratiladi. 
Personalni rejalashtirish muddatlari, ya’ni ishchi kuchiga ehtiyoj va 
ichki manbalarni baholash, personalni rivojlantirish qancha vaqtga 
mo‘ljallanganligi masalasida mehnat bozoridagi vaziyat hal qiluvchi 
ahamiyat kasb etadi. Mehnat bozorida yuqori malakali kadrlar 
yetarlicha bo‘lgan korxonalar asosan faqat joriy ehtiyojlarni, bir yillik 
ishlab chiqarish dasturlarini ko‘zlab ish tutib kelgan edilar. Ammo 
xo‘jalik faoliyatida yuz berayotgan o‘zgarishlar bugungi kunda 
ko‘pgina kompaniya va firmalarni