O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

10.2-jadval 
Korxona rahbari va mutaxassislari ish natijalarini baholash 
mezonlari 
 
Lavozimlar 
Mehnat natijalarini baholash mezonlari 
Korxona 
rahbari 
Foyda miqdori 
Foyda olishning ortishi 
Sarmoya (kapital) aylamnasi 
Bozordagi ulush 
Rentabellik darajasi 
Bo‘linma rahbarlari 
Bo‘linma 
rahbarlari 
Mahsulot hajmi va turi bo‘yicha rejalarning bajarilishi 
Ishlab chiqarish hajmi o‘sish sur’atlari 
Mehnat unumdorligi darajasi 
Ishlab chiqarish harajatlarining kamaytirilishi 
Sifati past mahsulotlar uchun olingan reklamatsiyalar soni 
Bo‘sh turib qolish miqdori 
Bo‘sh turib qolishdagi yo‘qotishlar 
Kadrlar qo‘nimsizligi koeffitsiyenti
Foyda 
Ishlab chiqarilayotgan mahsulotga mehnat sarfini kamaytirish 
Mahsulot birligiga ish haqqi sarfi darajasi 
Bo‘sh ish joylari soni 
Kredit va debitor qarzlar 
Pullik xizmat ko‘rsatish hajmi 
Mahsulot tannarxi 
Mahsulot birligiga energiya sarfi va hokazo 
Xizmatchilar 
rahbarlari 

---

250 
Xususan, mehnat taqsimotiga muvofiq, rahbarlar 
mehnat 
faoliyati natijalari 
qoida bo‘yicha korxona yoki uning bo‘linmasi 
ishlab chiqarish, xo‘jalik va boshqa faoliyati yakunlari (masalan, foyda 
olish rejasining bajarilishi, mijozlarning ko‘payishi va hokazolar) 
orqali o‘z ifodasini topadi. 
Mutaxassislar mehnat faoliyati natijalari 
esa ularga yuklatilgan 
xizmat vazifalari to‘la hajmda, belgilangan muddatda, yuqori sifat 
bilan bajarilishiga bog‘liq bo‘ladi. 
Rahbar va mutaxassislar mehnat faoliyati asosiy natijalarini aks 
ettiruvchi eng muhim, eng asosiy ko‘rsatkichlarni tanlashda ular 
korxona yoki tashkilot butun faoliyati natijalariga bevosita va hal 
qiluvchi darajada ta’sir ko‘rsatishini hisobga olish kerak (10.6-jadval). 
Shu bilan birga rahbar va mutaxassislar ish kamchiliklarini 
baholashda bilvosita ko‘rsatkichlar – natijaga erishishga ta’sir 
ko‘rsatadigan omillarni ifoda etadigan mezonlar ham qo‘llaniladi. 
Ularga ishdagi tezkorlik, mehnat intensivligi, murakkabligi, sifati va 
boshqalar kiradi. Bilvosita ko‘rsatkichlar bevosita mezonlardan farkli 
ravishda, odatda xodim o‘z xizmat vazifasini qanday ijro etayot-
ganligini hamda bunda u qaysi sifatlarni namoyon qilayotganligini 
baholashga xizmat qiladi. Bu ko‘rsatkichlar qoida bo‘yicha ball 
yordamida baholanadi (10.3-jadval).