O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti sirtqi fakultet

* Mekong daryosidan foydalanishning mintaqaviy dasturi.

* Filippindagi qashshoqlikka qarshi kurashish uchun xususiy sektorning strategik hamkorligi

* "Shimoliy-Janubiy" temir yo'l koridori Erondan Turkmaniston orqali Qozog'istonga"

1-jadval

OTB ning Mintaqaviy a'zolari

Avstraliya (1966)	Afganistan (1966)	Armeniya (2005)	Azerbaydjan (1999)
Bangladesh (1973)	Butan (1982)	Bruney (2006)	Vanuatu (1981)
Vetnam (1966)	Gonkong (1969)	Gruziya (2007)	Indoneziya (1966)
Indiya (1966)	Kazaxstan (1994)	Kambodja (1966)	Kiribati (1974)
Kitay (1986)	Kirgiziya (1994)	Laos (1966)	Malayziya (1966)
Maldiva (1978)	Marshallov Ostrova (1990)	Mikroneziya (1990)	Mongoliya (1991)
Myanma (1973)	Nauru (1991)	Nepal (1966)	Novaya Zelandiya (1966)
Ostrova Kuka (1976)	Samoa (1966)	Singapur (1966)	Solomonovi Ostrova (1973)
Pakistan (1966)	Palau (2003)	Papua — Novaya Gvineya (1971)	Tadjikistan (1998)
Tailand (1966)	KitayskayaRespublika (1966)	Tonga (1972)	Tuvalu (1993)
Turkmeniya (2000)	Uzbekistan (1995)	Vostochniy Timor (2002)	Filippini (1966)
Fidji (1970)	Shri-Lanka (1966)	Respublika Koreya (1966)	Yaponiya (1966)

Jadval muallif tomonidian OTB hisobot materiallari asosida tayyorlandi

2-jadval

OTB ning nomintaqaviy a'zolari

Avstriya (1966)	Belgiya (1966)	Buyuk Britaniya (1966)	Germaniya (1966)
Daniya (1966)	Ispaniya (1986)	Irlandiya (2006)	Italiya (1966)
Kanada (1966)	Lyuksemburg (2003)	Niderlandiya (1966)	Norvegiya (1966)
Portugaliya (2002)	AQSH (1966)	Turtsiya (1991)	Finlyandiya (1966)
Frantsiya (1970)	Shveytsariya (1967)	Shvetsiya (1966)

Jadval https://Asian_Development_Bank OTB hisobot materiallari asosida tayyorlandi

3-jadval

OTB rahbarlari

Ismi	Sana	Fuqaroligi
Vatanabe, Takesi	1966-1972	Yaponiya
Inoue, Siro	1972-1976	Yaponiya
Yosida, Taroiti	1976-1981	Yaponiya
Fudzioka, Masao	1981-1989	Yaponiya
Tarumidzu, Kimimasa	1989-1993	Yaponiya
Sato, Mitsuo	1993-1999	Yaponiya
Tino, Tadao	1999-2005	Yaponiya
Kuroda, Xaruxiko	2005-2013	Yaponiya
Nakao, Takexiko	2013-2020	Yaponiya

Jadval https://Asian_Development_Bank OTB hisobot materiallari asosida tayyorlandi

4-jadval

Asosiy qarz oluvchilar

Mamlakat	2018			2017			2016			2015
	$ mln	%	$ mln		%	$ mln		%	$ mln		%
Xitoy	17,015	16.6	16,284		16.9	15,615		24.8	14,646		25.2
Hindiston	16,115	15.7	14,720		15.2	13,331		21.2	12,916		22.2
Pokiston	10,818	10.6	10,975		11.4	4,570		7.3	4,319		7.4
Indoneziya	10,356	10.1	9,393		9.7	8,700		13.8	8,214		14.1
Bangladesh	9,169	8.9	8,685		9.0	-		-	-		-
Filippin	-	-	-		-	5,935		9.4	5,525		9.5
Boshqalar	38,998	38.1	36,519		37.8	14,831		23.5	12,486		21.6
Jami	102,470	100.0	96,577		100.0	62,983		100.0	58,106		100.

Jadval https://Asian_Development_Bank OTB hisobot materiallari asosida tayyorlandi

OTB “Danaker” ordeni (2009 yil 30 noyabr, Qirg‘iziston) – Qirg‘iziston Respublikasini ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirishga qo‘shgan katta hissasi uchun mukofotini olgan.

2. Osiyo taraqqiyot bankining Osiyo mamlakatlari rivojlanishidagi o’rni
OTB Markaziy Osiyo mamlakatlari o'rtasidagi turizm sohasidagi hamkorlikni qayta tiklash bir-biriga iqtisodiy foyda olishda ko'mak berish, shuningdek, mamlakatlarning adolatli va muvozanatli iqtisodiy o'sishini ta'minlashga xizmat qilish imkonini beradi.
OTB ning harakatlari Markaziy Osiyoda:

• 
  Markaziy osiyo sayyohlik rishtasi
  
• 
  Tamerlanning yo'li
  
• 
  Ziyorat safari
  
• 
  Tog ' sayohatlari
  
• 
  Gastronomik turlar
  
• 
  Markaziy osiyo ipak yo'li kabilardir.
  

Osiyo taraqqiyot banki (OTB) 2014-yil Connecting Central Asia with Economic Centers "Markaziy Osiyo va global iqtisodiy markazlar bilan aloqa" olib brogan.
Markaziy Osiyo va asosiy iqtisodiy markazlar o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarda siyosiy va ilmiy doiralarning ortib borayotgan qiziqishini ta'kidlaydi. Yillar mobaynida ushbu aloqalar kengayib, mustahkamlandi, bu iqtisodiyotning o'sishi, savdo to'siqlarining pasayishi, infratuzilmaning yaxshilanishi, logistika tizimlari va ishlab chiqarish tarmoqlari bilan bog'liq. Ehtimol, kelgusi yillarda Markaziy Osiyo va asosiy iqtisodiy markazlar o'rtasidagi integratsiyalashuvning rivojlanishi tezlashadi va Osiyo va tinch okeani mintaqasida hamma narsani qamrab oluvchi va teng o'sishga hissa qo'shishi mumkin.
Osiyo taraqqiyot banki (ITB) instituti Osiyoda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish maqsadida mintaqaviy hamkorlik va integratsiyani qo'llab-quvvatlaydi. Ushbu tadqiqot ushbu ishning bir qismidir. Tadqiqotning maqsadi Markaziy Osiyo respublikalari va Osiyo, Yevropa Ittifoqi, Rossiya Federatsiyasi va Amerika Qo'shma Shtatlari global iqtisodiy markazlari o'rtasida iqtisodiy munosabatlar – savdo aloqalari, to'g'ridan – to'g'ri xorijiy investitsiyalar, moliyaviy oqimlar va institutsional hamkorlikni tizimli tahlil qilishdan iborat.
So'nggi yillarda Markaziy Osiyo va global iqtisodiy markazlar o'rtasidagi savdo va investitsiya oqimlari mavjud resurslarning bir-birini to'ldirishi, mintaqaviy hamkorlikning talab va tashabbuslari holati tufayli sezilarli darajada oshdi. 2008-2009 inqirozidan keyin globallashuv kuchlari va jahon iqtisodiyotini tiklash Markaziy Osiyo va boshqa dunyo o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarni mustahkamlash ehtimoli yuqori. Markaziy Osiyo va jahon iqtisodiy markazlari o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarni jadal kengaytirish davlat siyosati uchun imkoniyat va qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi.
Iqtisodiy aloqalarni kengaytirish jarayonida ayrim mamlakatlar va tarmoqlar iqtisodiyotini tarmoqlar va mamlakatlar o'rtasida resurslarni qayta taqsimlash, ish bilan bandlik va ishlab chiqarishdagi o'zgarishlar talab qilinishi mumkin. Transport infratuzilmasi, savdo tartib-qoidalari, energetika xavfsizligi, migratsiya, moliya sektorining rivojlanishi va boshqalar bilan bog'liq muammolar iqtisodiy aloqalarni kengaytirishga to'sqinlik qilishi mumkin. Bundan tashqari, Markaziy Osiyo va ushbu iqtisodiy markazlar, jumladan, ishlab chiqarish tarmoqlari, texnologiya almashinuvi, bozorlarni yanada integratsiya qilish yo'lidagi to'siqlar va iqtisodiy hamkorlikning kelajagi o'rtasida tovarlar, xizmatlar va to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar oqimlarining kam o'rganilgan muammolari mavjud. Bularning barchasi Markaziy Osiyoda inklyuziv va barqaror iqtisodiy o'sish istiqbollarini murakkablashtirishi mumkin.
Tabiiy resurslarni eksport qilish ushbu mamlakatlar iqtisodiyotini ochishga yordam berdi va endi jahon iqtisodiyoti bilan ko'plab kanallar, jumladan, tovarlar va xizmatlar savdosi, PII, mehnat migratsiyasi va muhojirlarning pul o'tkazmalari, shuningdek, rasmiy rivojlanish yordami bilan bog'liq. Ushbu tahlillar Markaziy Osiyo mamlakatlarining iqtisodiy ko'rsatkichlari va ularning tashqi aloqalari intensivligi o'rtasidagi kuchli ijobiy korrelyatsiyadan dalolat beradi.
Shu bilan birga, tabiiy resurslar va mehnat eksportining ixtisoslashuvi ushbu mamlakatlar iqtisodiyotining kichik miqdordagi jahon bozorlariga qaramligini kuchaytirdi va Markaziy Osiyo iqtisodiyotining jahon bozorlarida ishlab chiqarish sanoati va boshqa potentsial raqobatbardosh tarmoqlarini rivojlantirishga to'sqinlik qildi.
Iqtisodiy diversifikatsiya endi Markaziy Osiyoning barcha mamlakatlarida amalga oshirilayotgan davlat siyosati kun tartibidagi asosiy masalalardan biridir. So'nggi yigirma yil ichida aholi jon boshiga tushgan daromadlar ko'paygan bo'lsa-da, kambag'allik chegarasidan tashqaridagi aholining ulushi kamaygan bo'lsa-da, qashshoqlikni kamaytirish, daromadlar tengsizligi va ijtimoiy ta'minot tizimlarini baholash uchun qo'shimcha tadqiqotlar o'tkazish talab etiladi.iqtisodiy imkoniyatlarni kengaytirish.
Markaziy Osiyoda savdoni diversifikatsiya qilish qanchalik zarur? Bir tomondan, mahsulotlarning katta gorizontal (mahsulot turlari soni) va vertikal (mahsulot sifati) differentsiatsiyasi asosiy iqtisodiy markazlar bilan savdo aloqalarini yanada yuqori darajada iqtisodiy rivojlantirish va Markaziy Osiyoning maqsadli bozorlarini kengaytirish imkonini beradi. Boshqa tomondan, Markaziy Osiyoda barqaror xarajatlar va neft, gaz va foydali qazilmalarni qazib olish kabi muhim sohalarda, shuningdek, yuqori kapital intensivlik va penetratsion to'siqlarning mavjudligi bilan ajralib turadigan ishlab chiqarish sanoatida tobora ortib borayotgan daromadlarni hisobga olgan holda, raqobatbardosh ustunlikka ega bo'lgan sohada ishlab chiqarish va eksport hajmini bozorlar uchun oshirish zarur.
Diversifikatsiyalashning optimal darajasini aniqlash uchun iste'mol tarkibi va eksport va importning ichki bozorlarga ta'siri, shuningdek, ishlab chiqarish omillarining nisbati va ishlab chiqarishda Markaziy Osiyo qiyosiy ustunlikka ega bo'lgan mahsulotlarni differentsiatsiyalashni belgilovchi ko'p tomonlama kuchlar to'g'risidagi ma'lumotlar talab qilinadi. Iqtisodiy va bozor diversifikatsiyasini qo'llab-quvvatlash uchun bozor tamoyillariga asoslangan ichki muvofiqlashtirilgan va prognoz qilinadigan iqtisodiy siyosatni amalga oshirish kerak. Jismoniy va institutsional infratuzilma tandemda takomillashtirilishi kerak, bu esa davlat boshqaruvini takomillashtirish va biznes sharoitlarini engillashtirishni talab qiladi. Transport infratuzilmasi bilan bog'liq loyihalar juda qimmatga tushadi va investitsiyalar tashqi iqtisodiy siyosatning boshqa yo'nalishlari bilan uyg'unligiga e'tibor qaratmasa, sarflanishi mumkin. Evroosiyo er ko'prigi va mintaqalararo quvurlarni yaratish uchun mintaqaviy hamkorlik zarur, aks holda har bir narsa qimmat va arzon narxlardagi loyihalarga tushib qolish xavfi mavjud.
Agar Markaziy Osiyo mamlakatlari XXI asrning jahon iqtisodiyotining eng jadal rivojlanayotgan segmenti bo'lgan global ishlab chiqarish zanjirlarida ishtirok etishni istasa, ular biznes yuritish sharoitlarini yaxshilash va xalqaro operatsiyalarning, ayniqsa, Osiyo ishlab chiqarish markazlariga nisbatan prognozini oshirishlari kerak. Moliyaviy xizmatlardan foydalanishni kengaytirish va ijtimoiy ta'minot tizimlarini mustahkamlash kerak.
Markaziy Osiyo mamlakatlari jahon bozorlariga integratsiyalashganligi sababli, iqtisodiy ochiqlik ularga farovonlik va iqtisodiy va ijtimoiy xarajatlarni (masalan, ish o'rinlarini yo'qotish) olib kelishi mumkin. Mintaqadagi ishlab chiqaruvchilar va firmalarning aksariyati faqat ichki bozorda ishlaydi, ya'ni savdo hajmini oshirish uchun katta imkoniyatlar mavjud. Shu bilan birga, kichik va o'rta korxonalar ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va tashqi bozorlarga dastlabki kirish bilan bog'liq qo'shimcha xarajatlarni qoplash uchun ishlab chiqarish zanjirlariga kirish uchun kredit olishlari kerak.
Markaziy Osiyo juda ko'p erlarga ega, ammo kichik kapital mavjud. Bundan tashqari, savdo to'siqlarni bartaraf etish uchun bir qator bor. Savdo siyosati va mintaqaviy institutlar o'tish davrida Markaziy Osiyo uchun muhim rol o'ynaydi, shuning uchun ishlab chiqarish hajmi va tovarlar xilma-xilligi, kapital intensivligi, bozorga kirish, xorijiy investitsiyalar va beshta Markaziy Osiyo davlatlarida institutlarning sifati o'rtasidagi munosabatni o'rganish kerak. Infratuzilmaning sifati va resurslar bilan ta'minlashdagi farqlar Markaziy Osiyo mamlakatlarining boshqa mamlakatlar bilan savdo hajmi bilan ijobiy bog'liqligini ko'rsatuvchi bir qator hisob-kitob ma'lumotlari mavjud. Markaziy Osiyo uchun savdo-sotiqning afzalliklari mintaqaning ishlab chiqarish ko'lami va xilma-xilligini qanday kengaytirishi va ishlab chiqarish omillari (er, ishchi kuch va kapital) bilan ta'minlanganligi sababli kam sonli mahsulotlarda kontsentratsiyani bartaraf etishga, ichki institutlar va mintaqaviy hamkorlik yordamida yangi ishlab chiqarish texnologiyalarini qo'llashga bog'liq bo'ladi.
Ma’lumki, 2019-2021 yillar yirik pandemiya sababli nafaqat Markaziy Osiyo balki butun dunyo aholisi qattiq aziyat chekdi, turli iqtisodiy inqirozlar yuzaga keldi. OTB 2021 yilda Osiyodagi COVID-19 bilan davom etayotgan muammolar sababli o'sish prognozini 7,1% ga tushirdi.
Manila, Filippin — 22 sentyabr 2021) - Osiyo taraqqiyot banki (OTB) koronavirus kasalligi (COVID-19) pandemiyasi haqida tashvishlanib, 2021 yil davomida rivojlanayotgan Osiyo mamlakatlari uchun iqtisodiy o'sish prognozini pasaytirdi.
OTB bu yil 7,1% o'sishini prognoz qilmoqda, "Osiyo rivojlanish prognozlari 2021" etakchi iqtisodiy nashrining yangilanishiga ko'ra. Taqqoslash uchun aprel oyida 7,3% prognoz qilingan. 2022 yil uchun o'sish prognozi 5,4% dan 5,3% gacha ko'tarildi. Yangi COVID-19 variantlari, mahalliy epidemiyalarni qayta tiklash, turli darajadagi cheklovlar, shuningdek, vaktsinani asta-sekin va notekis qabul qilish mintaqaning o'sish istiqbollarini pasaytiradi.
"Rivojlanayotgan Osiyo mamlakatlari COVID-19 pandemiyasiga qarshi himoyasiz bo'lib qolmoqda, chunki yangi variantlar ayrim mamlakatlarda harakatlanish cheklovlarini qayta tiklashga olib keladigan epidemiyalarga olib keladi", dedi OTB bosh iqtisodchisi Jozef Zveglich Jr. "Siyosat choralari nafaqat oldini olish va emlashga, balki kompaniyalar va uy xo'jaliklarini qo'llab-quvvatlashni davom ettirishga va iqtisodiyot tarmoqlarini qayta yo'naltirishga qaratilgan bo'lishi kerak, shuning uchun ular pandemiya tiklanishni kuchaytirish uchun pasayishdan so'ng" yangi normaga"moslashishi kerak".
Rivojlanayotgan Osiyo mamlakatlarida COVID-19 insidansı aprel oyida Delta virus versiyasi paydo bo'lganidan keyin ortdi. Kasallikning yangi kundalik holatlarining eng yuqori darajasi may oyida 430 ming edi. 31 avgust kuni 163 mingdan ortiq yangi holatlar qayd etildi. Shu bilan birga, rivojlanayotgan Osiyo mamlakatlarida emlashning rivojlanishi beqaror bo'lib qolmoqda va rivojlangan mamlakatlarda ko'rsatkichlar ortda qolmoqda. 2021 yil 31 avgust holatiga ko'ra, viloyat aholisining 28,7 foizi AQShda 51,8% va Evropa Ittifoqida 58,0% ga nisbatan vaktsinalarni to'liq himoya qildi.
Mintaqadagi tiklanish yo'li bir xil emas. Sharqiy Osiyodagi o'sish prognozi bu yil aprel oyida 7,6% dan 7,4% gacha ko'tarildi, chunki jahon talabining o'sishi bu mintaqadan eksportga yordam beradi. 2022 yilda Sharqiy Osiyoning o'sish istiqbollari o'zgargani yo'q va 5,1% ni tashkil etadi. Xitoy xalq Respublikasining o'sish prognozlari, mintaqaning eng yirik iqtisodiyoti, 2021 yilda 8,1% va 2022 yilda 5,5% darajasida qolmoqda.
Markaziy Osiyo iqtisodiyoti uchun iqtisodiy o'sish prognozi bu yil aprel oyida Armaniston, Ozarbayjon, Gruziya, Qozog'iston va O'zbekiston uchun istiqbollarni yaxshilash fonida 3,4% dan 4,1% gacha ko'tarildi. 2022 yil uchun subregionning prognozi 4,0% dan 4,2% gacha yaxshilandi.
OTB bu yil Janubiy Osiyodagi iqtisodiy o'sishni 8,8% da pastki mintaqaning aprel oyiga nisbatan 9,5% bo'lishini kutmoqda. Biroq, 2022 yil uchun prognoz 7,0% dan 6,6% gacha yaxshilandi. Hindiston uchun prognoz - subregionning eng yirik iqtisodiyoti - 2021 yilda 11,0% dan 10,0% gacha pasaytirildi va kelgusi yil uchun prognoz 7,5% dan 7,0% gacha yaxshilandi.
Janubi-Sharqiy Osiyo va tinch okeani uchun prognoz ham pastga qarab qayta ko'rib chiqildi, chunki ushbu subregionlar iqtisodiyoti virusning yangi variantlari, qulflar va cheklovlar va vaksinalarni sekin joylashtirish bilan kurashishda davom etmoqda. 2021 va 2022-yillarda Janubi-Sharqiy Osiyodagi o'sish prognozlari aprel oyida 3,1% va 5,0% prognozlaridan mos ravishda 4,4% va 5,1% ga kamaydi. Tinch okeani iqtisodiyoti aprel oyida prognoz 0,6% ortish bilan solishtirganda, bu yil 1,4% ga kamaytirish kerak, va keyin 4,8 2022 yilda% ga o'sadi.
Rivojlanayotgan Osiyo mamlakatlari inflyatsiyasi bu yil 2,2% va 2,7 yilda 2022% darajasida nazorat ostida qolishi kutilmoqda. Global xom-ashyo va oziq-ovqat narxlarining hozirgi tendentsiyasi mintaqaning ayrim mamlakatlarida inflyatsiyani keltirib chiqarishi mumkin.
OTB o'ta qashshoqlikni bartaraf etishda o'z ishini davom ettirib, rivojlanayotgan, integratsiyalashgan, hayotiy va barqaror Osiyo-tinch okeani mintaqasiga erishish maqsadiga sodiq qoladi. OTB 1966 yilda tashkil etilgan; bank aksiyadorlari 68 mamlakat bo'lib, ulardan 49 tasi Osiyo-tinch okeani mintaqasida joylashgan.
Markaziy Osiyo davlatlari yagona elektr energiyasi bozorini yaratish bo'yicha deklaratsiya imzolashdi
Joriy yilning 4 iyul kuni Istanbul shahrida Energetika islohotlari bo'yicha Markaziy Osiyo ikkinchi konferentsiyasi bo'lib o'tdi. Tadbir Osiyo taraqqiyot banki (OTB) va Turkiya Respublikasi Energetika vazirligi ko'magida o'tkazildi.
O'zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi xabariga ko'ra, konferentsiyada Markaziy Osiyo davlatlari va Afg'oniston energetika vazirliklari hamda davlat kompaniyalari rahbarlari ishtirok etdi.
Tadbirning ochilish marosimida Turkiya Energetika va tabiiy resurslar vazirligi bosh direktori Mitxat Jonsiz, O'zbekiston Respublikasi energetika vaziri o'rinbosari Sherzod Xo'jayev so'zga chiqdilar.
O'zbekiston Respublikasi energetika vaziri o'rinbosari o'z so'zida elektr energiyasi mintaqaviy birjasini tashkil etishni taklif qildi. Mazkur tashabbus konferentsiyaning barcha ishtirokchilari tomonidan qo'llab-quvvatlandi.
Turkiya Energetika va tabiiy resurslar vazirligi ushbu tashabbusni amalga oshirishda Osiyo taraqqiyot banki bilan birgalikda yordam berishga, o'z navbatida OTB ham ushbu masalada mintaqa mamlakatlari bilan hamkorlik qilishga tayyor ekanini bildirdi.
Tadbir doirasida mintaqa davlatlari energiya tizimini integratsiya qilish, shuningdek bu borada hamkorlikni yo'lga qo'yish masalalari muhokama etildi.
Konferentsiya yakuni bo'yicha energetika sohasi islohotlari bo'yicha hamkorlik qilish hamda yagona elektr energiyasi bozorini yaratish xususida qo'shma deklaratsiya imzolandi.
Qayd etish kerak, Energetika islohotlari bo'yicha Markaziy Osiyo birinchi konferentsiyasi O'zbekiston hukumatining tashabbusi bilan OTB ko'magida 2018 yilda Toshkent shahrida o'tkazilgan edi.
OTB Markaziy Osiyo davlatlari integratsiyasi uchun yangi yo'lak ochishni taklif qildi.
Osiyo taraqqiyot banki Markaziy Osiyo davlatlari integratsiyasi uchun Chimkent-Toshkent-Xo'jand yangi iqtisodiy yo'lagini ochishni taklif qildi.
«Chimkent-Toshkent-Xo'jand shaharlari hamda Turkiston (Qozog'iston — tahr.), Toshkent va So'g'd (Tojikiston) viloyatlari dastur doirasidagi eng maqbul iqtisodiy yo'lak sifatida ko'rilmoqda».
Bank ma'lumotlariga ko'ra, ushbu viloyatlarda Markaziy Osiyo aholisining 15 foizi istiqomat qiladi, shuningdek, ular xalqaro bozorlar bilan strategik jihatdan bog'liq. Jumladan, Chimkent Yevropa-Sharqiy Osiyo va Rossiya-Yaqin Sharq xalqaro chorrahasida joylashgan bo'lsa, Toshkent va Xo'jand sayyohlik markazlari hisoblanadi.
«Uchta shahar va chegaradosh viloyatlar ayniqsa qishloq xo'jaligi va oziq-ovqat sohasida bir-birini to'ldiruvchi iqtisodiy darajaga ega», — deyiladi xabarda. Uchta mamlakat o'rtasidagi yaqin aloqalar tufayli ular o'rtasida yengil transchegaraviy mobil ishchi kuchlari mavjud.
Markaziy Osiyo mintaqaviy iqtisodiy hamkorlik dasturi Afg'oniston, Mo'g'iliston, Ozarbayjon, Pokiston, Tojikiston, Turkmaniston, Xitoy, O'zbekiston, Qirg'iziston va Qozog'istonni birlashtiradi. Jahon banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Xalqaro valyuta jamg'armasi va Osiyo taraqqiyot banki kabi oltita yirik moliya instituti uning faoliyatini qo'llab-quvvatlaydi.
Markaziy Osiyo mamlakatlari eksport hajmining 55 foizidan oshig'i bor-yo'g'i uch tovar guruhiga – neftь, tabiiy gaz, oltin va metall rudalariga to'g'ri keladi. Qozog'istonda bunday kontsentratsiya eng yuqori bo'lib, 66,5 %ni tashkil etadi. Neftni ishlab chiqarish va uni eksport qilish milliy iqtisodiyotning lokomotividir (bu – jami eksportning 53 %ni tashkil etadi), mamlakatning o'zi esa uni qazib olish bo'yicha jahonda eng yetakchilardan biri sanaladi. O'zbekiston va Turkmanistonda gaz zaxiralari juda ulkan, biroq qisman qazib olinmoqda. Qirg'iziston va Tojikiston esa oltin zaxiralariga ega. Qirg'iziston eksportining 50 foizini (Tojikistonda – 17 %) oltin tashkil qiladi. Tojikiston asosan alyuminiy eksportiga tayanadi, uning yalpi eksportdagi ulushi 30 foizni tashkil etadi.