Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tаʼlim vаzirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti

soat 
may 
iyun 
iyul 
avgust 
sentyabr 
5 
69.4 
61.9 
7 
0 
0 
6 
225.3 
212.6 
96 
37 
5 
7 
399.1 
386.6 
270 
171 
65 

---

74 
8 
538.6 
534.2 
456 
324 
152 
9 
641.3 
637.9 
594 
455 
260 
10 
716.3 
698.3 
699 
566 
323 
11 
738.6 
717.8 
728 
614 
352 
12 
717 
767.6 
686 
558 
364 
13 
709.6 
779.7 
686 
558 
364 
14 
622.2 
679.7 
587 
497 
302 
15 
500 
557 
481 
378 
188 
16 
354.8 
405.3 
353 
223 
82 
17 
209.7 
428.2 
186 
76 
12 
18 
91.4 
104.6 
57 
7 
0 
19 
24 
22.5 
3 
0 
0 
Summa soat
2 
6557 
6814 
5937 
4501 
2491 
Summa kDj m 
23606 
24530 
21373 
16204 
8969 
Adabiyotlar
1. Усманов Б.Ш. Многофункциональные гелиосушильные устройства.// учеб. пособ. 
2021. 80 ст. 
1. Абдурахманов К.П.1666892 (СССР) Устройство для сушки сельскохозяйственных 
продуктов Опубл. в Б.И. 1991.№ 26.
2. Абдурахмонов К.П.1695083 (СССР) Гелиосушилка Опубл. в Б.И. 1991. № 44.
3. Универсальная сушильная установка для сельскохозяйственных продуктов СТСУ-
2ЭМ Технический проект.
4. Усманов Б.Ш. Кушиев Х.Х. Нуриев К.К. Рахматов О. Юсупов А.М. Гелиосушилка. 
Патент №FAP 01106 от 30.06.2016 Блю., № 6. 5 с. 
5. Рахматов О., Рахматов О.О., Рахматов Ф.О. Гелиосушилка комбинированного 
действия для мелких фермерских хозяйств. Проблемы повышения эффективности 
использования электрической энергии в отраслях агропромышленного комплекса. Между. 
нар. науч. прак. конф. 25-26 мая 2015. Ташкент, 2015. –С.394-397. 

---

75 
OZIQLANISH QIYMATI OSHIRILGAN KO'P KOMPONENTLI UN ARALASHMALARI
Sanayev E.Sh., Murzambetova G.B.
Toshkent kimiko-texnologiya instituti
Bugungi kunga kelib dondan tayyorlangan mahsulotlar assortimenti sezilarli darajada 
kengaydi. Bugungi kunda inson ratsionida non, makaron va qandolat mahsulotlari, turli xil yormalar, 
shuningdek, donli mahsulotlarga asoslangan kompozitli mahsulotlar mavjud. Oziq-ovqat sanoatining 
asosiy vazifalaridan oziq-ovqat tarkibini muvozanatlash va xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlari bilan 
to'ldirishdan iborat. Aholini non va non mahsulotlariga bo’lgan har kunlik iste'moli uchun asosiy 
mahsulot deb hisoblash imkonini beradi, uning ozuqaviy qiymati eng muhim hisoblanadi. An'anaga 
ko'ra, aholining ko'pchiligi yuqori sifatli undan pishirilgan nonni iste'mol qiladi. Mahalliy un 
tegirmonlar yuqori navli bug'doy uni ishlab chiqarish hajmi bo'yicha birinchi o'rinda turadi. Non va 
non mahsulotlari ishlab chiqarishda keng qo'llaniladi.
Tadqiqotning maqsadi:
Aholining kundalik oziqlanishi mahsuloti bo'lib, u past biologik 
qiymatga ega va shunga mos ravishda non tarkibidagi mikroelementlar etarli emas. Bundan tashqari, 
bugungi kunda turli sabablarga ko'ra, yuqori sifatli nonbop unini qayta ishlangan bug'doy donining 
sifat ko'rsatkichlarining pasayishiga qarab standartlar va texnik talablarning o'zgarishi kuzatilmoqda 
, bu ham yakuniy mahsulotning biologik qiymatining pasayishiga olib keladi. [1, 2]. Shu sababli, 
yuqori sifatli bug'doy unini vitaminlar, minerallar, muhim aminokislotalar bilan boyitish vazifasi 
O’zbekiston aholisining sog'lom oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan talablari ortib borayotgan 
bugungi kunda ayniqsa dolzarbdir. Oziq-ovqat sanoati va umumiy ovqatlanishda mahsulotlarning 
ozuqaviy qiymatini yaxshilash uchun har bir o'ziga xos mahsulot turining ozuqaviy va energiya 
qiymatini maqsadli ravishda o'zgartirishga va ularga funktsional xususiyatlar berishga imkon 
beradigan turli xil harakat tamoyillariga ega oziq-ovqat qo'shimchalari qo'llaniladi. Un va yorma 
mahsulotlarini kompozitsion aralashmalarning bir qismi sifatida ishlatish tabiiy qo'shimchalardan 
foydalanish orqali eng yuqori navli bug'doy unining ozuqaviy qiymatini oshirishga imkon beradi. 
Donli ekinlardan olingan un anʼanaviy donli ekinlardan (bugʻdoy va javdar) olingan un bilan 
solishtirganda uning kimyoviy tarkibga va yuqori ozuqaviy qiymatiga ega. Eng yuqori navli bug'doy 
unida 72-75% uglevodlar va 10-11% oqsillar mavjud (jadval). Grechixa va jo'xori unida protein 
miqdori 14-15% ni tashkil qiladi. Proteinlar miqdori va ularning aminokislotalar tarkibi har qanday 
mahsulotning ozuqaviy qiymatini belgilaydi. Bug'doy unining oqsillari asosan prolaminlar va 
glutelinlar bilan ifodalanadi , bu fraktsiyalar suvda erimaydi va shuning uchun inson organizmida 
yomon so'riladi. Tritikale , grechixa va arpada boshqa un turlariga nisbatan suvda va tuzda eriydigan 
fraksiyalarning yuqori miqdori ( 30-35 % gacha) kuzatiladi [3, 4].