O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

 
7.2. Obyektlarni ko„rsatishning turlari va o„ziga xos
xususiyatlari
Avtobusliekskursiyada obyektlarni ko‗rsatishning to‗rt turi mavjud: 

---

68 
1. Avtobusning 50-60 km/s tezligida obyekt oynadan ko‗rsatiladi, gid 
ko‗ringanlarni sharhlab boraveradi. Ko‗rsatishning bunday turida yo‗l-yo‗lakay 
obyektlar haqida qisqa ma‘lumot beriladi. 
2. Avtobus harakati sekinlashtirilganda obyektlar oynadan kuzatiladi. Bu 
jarayon tarixiy, madaniy obidalarni tomosha qilishva yuzaki taasurot olish imkonini 
beradi. Odatda qo‗shimcha obyektlar bu tartibda ko‗rsatiladi. 
3. Avtobus to‗xtaganda, undan tushmasdan oynasidan obyektlar kuzatiladi. 
Ekskursantlar obyektlar bilan chuqurroq tanishadi, obyektlarni ko‗rsatish usullarini 
qo‗llash imkoniyati chegaralangan bo‗ladi. 
4. Avtobusdan to‗xtash joylariga tushgandan keyin obyektlar obdon 
ko‗rsatiladi. Ushbu jarayonda obyektlarni ko‗rsatish usullarini qo‗llash imkoniyati 
mavjud bo‗ladi. 
Obyektlarni ko‗rsatish ekskursiya xizmatining asosiy elementi sifatida o‗zining 
bir necha xususiyatlariga ega. 
Ko„rsatishning faolligi.
Obyektlarni ko‗rsatish jarayoni bu inson qo‗li bilan 
yaratilgan yoki tabiat in‘omi bo‗lgan obyektlarni shunchaki passiv tomosha qilib 
bahramand bo‗lish emas, balki maqsadli kuzatish, ekskursiya xizmati metodikalari 
yordamida obyektlarni tahlil qilish, gid va ekskursantlarning faol harakatini talab 
etuvchi jarayonidir.
Obyektlarni ko„rsatishning mantiqiy ketma-ketligi.
Ekskursiya xizmatida har 
keyingi obyekt mavzuni yoritishdagi pillapoya hisoblanadi. Bu holat obyektning 
boshqa obyektlar orasidagi o‗rnini belgilaydi. Ko‗rsatishning mantiqiyligi, obyektlar 
orasidagi boliqlik aniq ketma-ketlik bilan ta‘minlanadi. 
7.3. Obyektlarni ko„rsatishning usullari
Ekskursiya xizmatida obyektlarni ko‗rsatish usullariga obyektlar kuzatuvini 
tashkillashtiruvchi va obyektni atrof muhitdan, bir butunlikdan ajratish imkonini 
beruvchi usullar kiradi. Ko‗rsatish usullarining vazifasi – obyektlarning tashqi 
qiyofasidagi o‗zgarishlarni ko‗z ilaydigan qilib, zaruriy rakursda ularni ko‗rsatishdir. 

---

69 
Ko‗rsatish usullari obyekt kuzatuvini yengillashtiradi, uning o‗ziga xos 
jihatlarini ajratadi. Bunday jihatlar oddiy tomosha paytida ilamas bo‗lib, 
ekskursantlarga obyektni xayolan bo‗laklarga bo‗lish, yo‗qolgan detallarni tiklash, 
avvalgi holatini «ko‗rish», tarixiy voqealarni jonlantirishga yordam beradi.