O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Noverbal muloqot vositalari.
Nutqli muloqot auditoriyaga ikki oqim 
axborotlari orqali ta‘sir qiladi: birinchisi, uzlukli so‗zli oqim, ikkinchisi uzluksiz 
7
Mualliflar ishlanmasi
Gid tili stilining o‘ziga xosligi uning 
vazifalari 
kuzatilayotgan 
ob‘ekt, hikoya 
qilinayotgan 
voqea, tabiat 
hodisalariga 
isbotiy tavsiflar 
berish 
tarixiy 
voqeaning 
tashqi 
kartinasini 
qayta tiklash 
uzoq o‘tmishning 
tarixiy holatini 
ekskursantlar his 
etishini ta‘minlash 

---

36 
noverbal oqim. Noverbal muloqot vositalarigainsonlarning imo-ishorasi, tabassumi, 
yurish-turishikiradi. Nutq yordamida axborotning, matnning mazmuni va mohiyati 
uzatiladi. Noverbal muloqot vositalari aytilgan fikrlarning qo‗shimcha ichki 
mazmunini, unga bo‗lgan munosabatni yetkazadi. Noverbal muloqot shakli imo-
ishoradir. Imo-ishoralar – bu aniq mazmunga ega qo‗llar yoki boshqa harakat 
a‘zolarinig harakatidir. 
Undovchi ishoralar
-
obyektni ko‗rsatish bilan boliq emas, ular tashkiliy 
harakterga ega. Ular yordamida gid ekskursantlarga avtobusdan tushishni yoki 
salonda o‗z o‗rnida o‗tirishni, obyekt oldida guruhni joylashtirishni, keyingi obyektga 
yo‗l olishni ko‗rsatadi. 
Hissiyotli ishoralar
-
gidning hissiyoti, ruhiy holatini namoyon etadi. Hikoyada 
ishlatiladigan ishoralar bayon etiladigan malumot muhimligini, gid fikrining 
mazmunini yoritishi, yo‗nalishli bo‗lishi kerak. Ishoralarni ishlatishdagi kamchiliklar
sifatida ularni haddan ziyod yoki so‗zlar o‗rnida qo‗llash, obyektlarni ko‗rsatish 
jarayonida ishoralarning hikoya bilan mos kelmasligi yoki undan uzilish kabilarni 
aytish mumkin. Hozirda ekskursiya arayonida ishoralarni ko‗rgazmali va samarali 
ishlatish qoidalarining ilmiy ishlanmalari yo‗qligini uslubiy kamchilik sifatida 
ta‘kidlab o‗tish mumkin.