O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi
25
 
 
№ 
Turizmdagi maxsus 
turlar 
Turizmda qiziqish, 
foydalanish obekti 
Ommaviy rivojlangan, 
joylashgan tumanlar 
1 
Milliy madaniyatga 
qiziqish turizmi 
Urf-odatlar, oila hayoti, milliy 
etiket, kattalar va yoshlar 
munosabati, uy tutish, kelin 
to‗y, sunnat 
to‗y, mehmon kutish va 
mehmondorchilik marosimlari 
O‗zbekiston 
Respublikasining barcha 
viloyatlari, shaharlari, 
tumanlari, qishloqlari 
2 
Agroturizm 
(qishliq turizmi) 
Qishloqlarning turli - tumanligi 
va tabiiy –tarixiy davrda yuzaga 
kelishi, qishloq aholisi hayoti, 
fermerlar hayoti va faoliyatiga 
qiziqish. 
Respublikamiz hududlaridagi 
qishloqlar, tog‗dagi 
qishloqlar, suv 
havzalaridagi qishloqlar 
3 
Etnik va sog‗inish 
turizmi 
Xalqlar, ellar, urug‗lar, ularning 
yashash tarzi, millatlarning urf-
odatlari, kelib chiqishi tarixi, 
joylashishi, o‗zaro aloqalari. 
Xalqlarning, millatlarning har 
xil sabablar bilan dunyo bo‗ylab 
tarqalib ketishi, ularning bir-
birlariga intilishi, sog‗inishi 
O‗zbekiston Respublikasi, 
dunyo mamlakatlari 
doirasida va qo‗shni 
Markaziy Osiyo davlatlari 
4 
Milliy san‘at turizmi 
Milliy san‘at, qo‗shiqchilik, 
raqs, rassomchilik, baxshilar 
hayoti, askiyalar, laparlar, 
milliy folklor 
O‗zbekiston 
Respublikasining 
hududlarida 
4.1 Qo‗shiqchilik 
4.1 Xorazm usuli 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi, Xorazm va 
Buxoro viloyatlari 
4.1.2. Samarqand usuli 
Zarafshon vodiysi 
4.1.3. Farg‗ona usuli 
Farg‗ona vodiysi 
25
https://www.youtube.com
 

---

153 
4.2.Qo‗shiqchilikda 
baxshilar faoliyati 
4.2.1 Qashqadaryo- 
Surxondaryo usuli 
Qashqadaryo va 
Surxondaryo viloyatlari 
4.2.2.Zarafshon – 
Nurota usuli 
Samarkand va 
Navoiy viloyatlari 
4.2.3. Xorazm usuli 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi va Xorazm 
viloyati 
4.3 Raqs san‘ati 
4.3.1. Xorazm usuli 
Xorazm va Buxoro 
viloyatlari 
4.3.2. Qoraqalpoqcha 
usuli 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi 
4.3.3. Buxorocha usuli 
Tojikiston Respublikasi va 
Buxoro viloyati 
4.3.4. Farg‗onacha usuli 
Farg‗ona va
Toshkent viloyatlari 
4.4 Askiyalar, 
aytishuvlar 
4.4.1. Askiyalar 
Farg‗ona vodiysi 
4.4.2. Aytishuvlar 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi va
Xorazm viloyati 
4.5 Milliy 
rassomchilik 
va haykaltaroshlik 
4.5.1. Rassomchilik 
Samarqand, Buxoro, Xiva va 
Toshkent viloyatlari 
4.5.2 Haykaltaroshlik 
Samarqand va 
Toshkent shaharlari 
4.6. Milliy 
folklor 
san‘ati 
4.6.1. «Boysun» folklori 
Surxondaryo viloyatining 
Boysun tumani 
4.6.2 «Lazgi» folklori 
Xorazm viloyati 
4.6.3 «Besh qarsak»
folklori 
Samarqand viloyatining 
Urgut tumani 
4.6.4 «Oyguloyim»
folklori 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi 
5 
Tabiiy-tarixiy tasvirlar 
turizmi 
5.1 Tabiat 
muzeylari 
5.1.1.Sharsharalar 
«Arslonbob»-
Farg‗onaviloyati 
5.1.2. Qadimiy 
buloqlar 
Jizzax viloyatining 
Baxmal,Forish, 
G‗allaorol tumanlari, 
Navoiy viloyatining Nurota 
tumani, 
va h.k.
5.2 Qoyatoshlar- 
dagi qadimiy 
rasmlar 
5.2.1.Tabiat 
haykallari 
Samarqand viloyatining 
Urgut va Nurobod tumanlari,
Jizzax viloyatining 
G‗allaorol tumani, Navoiy 
viloyatining
Nurota tumani
5.3 Hayvonot 
bog‗lari 
5.3.1.Noyob hayvonlar 
yashash tarzi 
Toshkent va Termez 
shaharlari 
5.4.O‗lkashunoslik 
muzeylari 
5.4.1. Dunyo tabiatidagi 
hayvon va parrandalar 
kolleksiyasi 
Viloyatlar markazi bo‗lgan 
shaharlar 
6 
Milliy hunarmandchilik 
turizmi 
6.1.1.Yog‗ochga o‗yma shakl 
solish 
Xorazm, Urgut, Samarqand, 
Buxoro va Farg‗ona usullari 

---

154 
6.1.Duradgorlik 
va uning 
maktablari 
6.1.2.Sovg‗alar,
sandiqchalar 
Buxoro va 
Samarqand usullari 
6.2. Kulolchilik 
va uning 
maktablari 
6.2.1. Sopol buyumlar
yasash 
Xorazm, Buxoro, Samarqand 
va 
Farg‗ona usullari 
6.3.Kashtachilik, 
zardo‗zlik, milliy 
liboslar tikishdagi 
yo‗nalishlar 
6.3.1.Matoga rangli gul 
solish 
Buxoro, Samarqand, Jizzax 
va Cho‗lliklar usullari 
6.3.2.Zardo‗zlik, kashtachilik 
Urgut, 
Buxoro, Samarqand va 
Farg‗ona usullari 
6.3.3. Milliy do‗ppi 
Farg‗ona, Namangan, 
Buxoro va Xorazm 
viloyatlari 
6.3.4. Milliy to‗n 
Xorazm, Surxondaryo, 
Toshkent, Farg‗ona va 
Jizzax viloyatlari 
6.3.5. Atlas va beqasam 
buyumlar 
Marg‗ilon shahri 
6.3.6. Baxmal buyumlar 
Samarqand shahri 
6.4. Milliy
ustachilik 
6.4.1.Temirchilik, 
qadimiy asboblar 
Respublikadagi tumanlar 
6.4.2.Misgarlik 
Samarqand, Buxoro, 
Farg‗ona va Xiva shaharlari 
6.4.3. Musiqasozlik 
Samarqand, Xorazm va
Farg‗ona viloyatlari 
6.4.4.Beshiksozlik 
Samarqand, Buxoro va 
Farg‗ona viloyatlari 
6.4.5. Aravasozlik 
Qo‗qon shahri 
6.4.6. Sandiqsozlik 
Urgut shahri, Samarqand, 
Buxoro va Farg‗ona 
viloyatlari 
6.4.7.Egarsozlik 
Jizzax viloyatining Baxmal 
tumani va Qashqadaryo 
viloyati 
6.4.8. Mahsido‗zlik 
Namangan viloyati 
6.4.9. Gilamchilikva palos 
to‗qish 
Xorazm va Jizzax viloyatlari, 
Navoiy viloyatining Nurota 
tumani hamda
Cho‗l xalqi 
7 
Milliy o‗yinlar turizmi 
7.1.Ko‗pkari - uloq 
7.1. Chavandoz ot ustidagi 
tortishuvga 
marraga uloq olib 
borish- ko‗pkari 
Qashqadaryo, Jizzax va 
Navoiy viloyatlari 
7.2. Milliy kurash 
7.2.Polvonlar kurashi 
musobaqasi 
Buxoro, Qashqadaryo va 
Surxondaryo viloyatlari 
7.3. Qo‗chqor 
urishtirish 
7.3. Qo‗chqor urishtirish 
musobaqasi tomoshasi 
Qoraqalpog‗iston 
Respublikasi, Xorazm va 
Buxoro viloyatlari 

---

155 
7.4. Xo‗roz 
urishtirish 
7.4. Xo‗rozlar jangi 
tomoshasi 
Samarqand, Buxoro va 
Farg‗ona shaharlari 
7.5. Bedana 
urishtirish 
7.5. Bedanalar jangi 
tomoshasi 
Samarqand, Buxoro va 
Farg‗onashaharlari 
7.6.Dorbozlik 
7.6 Baland tortilgan 
arqonda yurish, o‗yin 
ko‗rsatish 
Toshkent va Farg‗ona 
viloyatlari 
8 
G‗orshunoslik turizmi 
8.1. Tabiatdagi yer osti 
qasrlariga sayohat. 
8.2. Amir Temur g‗origa 
qiziqish 
O‗zbekiston hududidagi 
g‗orlar (400 makonda) va
Qashqadaryo viloyati 
9 
Hayot uchun xavfli 
sport o‗yinlari turizmi 
Xorij mamlakatlarida 
Xorij mamlakatlari 
 
12.4.Maxsus turlarning geografiyasini o„rganishdan quyidagi xulosalar
Turizmdagi maxsus turlarning Respublikamizning deyarli barcha hududlarida 
manzillari bor. Jadvaldagi ma‘lumotlar dastlabki kuzatuvlar natijasi bo‗lib turizmdagi 
maxsus turlarning biz bilmagan manzillari ham juda ko‗plab tumanlar, shaharlar va 
qishloqlarda faoliyat ko‗rsatib kelayotganligini anglash, tushunish qiyin emas. 
1.
Respublikamizdagi maxsus turlarning aksariyat turlari shaharlarimizda va 
tumanlarda joylashgan. Ayniqsa Buxoro, Samarqand, Toshkent, Xiva, Shahrisabz 
shaharlarida boshqa xalqlarda, maalakatlarda uchramaydigan mo‗jizaviy, insonni 
hayratga soladigan, sovg‗abop va umumiy foydalanishga juda zarur bo‗lgan osori-
atiqa buyumlar, qadimiy asbob-uskunalar ishlab chiqarilmoqdaki, ichki va xalqaro 
turizmda bunday imkoniyatlardan hanuzgacha foydalanilmay kelinayotganligining 
o‗zi afsuslanarli holdir. 
2.
Turizmdagi maxsus turlardan Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva, 
Farg‗ona vodiysi va Shahrisabz shaharlarida majmuali foydalanishning tashkiliy 
jihatlari tezkor usullarda ishlab chiqilishi kerak. 
Ma‘lumki, xalqaro turistlar(ekskursantlar) oqimi qayd qilingan shaharlarda 
kuzatilmoqda. Bu turistlar (ekskursantlar) asosan tarixiy va madaniy obidalarga va 
ziyoratgoh joylarga tashrif qilmoqdalar. Ana shu turistlarni(ekskursantlarni) ushbu 
shaharlardagi maxsus turizm turlariga takliflar qilish, qiziqtirish usullarini qo‗llash 
vaqti keldi. 

---

156 
3.
Turizmdagi maxsus turlarning hunarmandchilik, ustachilik markazlari 
shaharlarda joylashganligi uchun shahardagi talabalar, kollej va akademik litseylar 
o‗quvchilarini shuningdek, atrof tumanlardagi maktablar o‗quvchilarini imtiyozli 
ekskursiya usulida bu hunarmandchilik va ustachilik markazlarini ko‗rishlarini 
ta‘minlash ichki turizmning rivojiga ijobiy tasir ko‗rsatishini yaxshi anglashimiz 
kerak.