O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Internet resurslari: 
www.gov.uz  
www.mfer.uz.  
www.jahon.mfa.uz  
www.edu.uz.   
 
www.unctad.org  
www.mgimo.ru  
www.cer.uz  
 
 
 
 
 
 
 

---

 
77 
 
 
 
10-bob. Rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlarning diplomatik xizmati 
va uning asosiy yo’nalishlari 
 
10.1. AQSh va Buyuk Britaniya  diplomatik vakolatxonalari 
 
Mustaqil  respublikamizning  tashqi  siyosatini  tobora  takomillashtirishda 
rivojlangan  va  rivojlanayotgan  davlatlarning  diplomatik  xizmati  yutuqlaridan 
foydalanish muhim ahamiyat kasb etadi. 
 
Hozirgi  vaqtda  ayniqsa  AQSh,  Buyuk  Britaniya  kabi  rivojlangan 
davlatlarda  diplomatik  xizmat  yuksak  darajada  tashkil  qilingan.  Osiyo  va 
Afrikadagi  ba’zi  davlatlarning  diplomatik  xizmatida  ham  ibrat  oladigan 
tomonlari mavjud bo’lib, buni biz keyingi paragrafda Hindiston davlati misolida 
ko’rib chiqishimiz mumkin. 
 
AQShning  chet  eldagi  diplomatik  xizmatlari  juda  sertarmoqdir.  Mazkur 
davlat,  dunyoning  deyarli  barcha  mamlakatlarida  diplomatik  va  konsullik 
vakolatxonalariga  ega.  Diplomatik  vakolatxonalardan  tashqari  AQSh  ko’pgina 
mamlakatlarda turli agentliklar va tashkilotlarning vakolatxonalarini ochgan
. 
 
Amerika  elchixonalari  AQSh  diplomatik  apparatida  etakchi  va 
yo’naltiruvchi kuch hisoblanadi. Mazkur elchixonalar salmoqli vakolatxonalarga 
ega bo’lib, mamlakatning xorijdagi tashqi siyosat yo’nalishini amalga oshirishda 
asosiy mas’uliyat ularga yuklanadi. 
 
Amerika  elchixonalarining  tuzilishi  boshqa  davlatlar  diplomatik 
vakolatxonalari tuzilishiga o’xshashdir, biroq o’ziga xos xususiyatlari ham bor. 
Ulardan eng muhimi elchixona iqtisodiy apparatining nisbatan katta va axborot 
xizmati ham nisbatan keng tarmoqlidir. 
 
Odatda, Amerika elchixonasi ma’muriy, iqtisodiy va siyosiy bo’limlardan 
tashkil  topgan.  Shu  bilan  birga  konsullik,  axborot  va  madaniy  aloqalar,  harbiy 
attashe  apparati,  katta  harbiy  attashe,  dengiz  attashesi,  xalqaro  taraqqiyot 
agentligi ("Tinchlik korpusi") mavjud. 

---

 
78 
 
 
Siyosiy,  iqtisodiy  va  axborot  bo’limlari  kabi  yirik  bo’limlarda  tajribali 
diplomatlar faoliyat ko’rsatishadi. 
 
Amerika  elchixonalari,  missiyalari,  konsulliklar,  shu  bilan  birga  maxsus 
xizmatlarning  qator  xodimlari  maxsus  razvedka  topshiriqlarini  bajaradilar, 
AQSh  davlat  manfaatlari  uchun  zarur  bo’lgan  ma’lumotlarni  olib  turish  uchun 
davlat  xizmatchilari  va  jamoa  arboblari  bilan  doimiy  ravishda  keng  aloqalar 
o’rnatadi.  Xorijdagi  Amerika  elchixonalari  qo’llaydigan  usullar  dunyoning 
etakchi  davlatlaridan  bo’lgan  AQSh  tashqi  siyosati  va  diplomatiyasining 
umumiy yo’nalishini aks ettiradi.