O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Internet resurslari: 
www.gov.uz  
www.mfer.uz.  
www.jahon.mfa.uz  

---

 
67 
 
www.edu.uz.   
 
www.unctad.org  
www.mgimo.ru  
www.cer.uz  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
9-bob. Xalqaro anjumanlar va ularning davlatlar tashqi siyosatida  

---

 
68 
 
tutgan o’rni 
 
 
 
 
9.1. Tashqi siyosiy muzokaralar 
Oliy  darajadagi  muzokaralar  amaliyoti  shuni  ko’rsatadiki,  bunday 
tadbirlar  hozirgi  paytda  muhim  ahamiyatga  ega.  Chunki  xalqaro  munosabatlar 
va ular bilan bog’liq masalalar barcha mamlakatlar siyosiy hayotida katta o’rin 
tutadi. 
Bunday  muzokaralarni  o’tkazish  tajribasi  yangi  suveren  davlatlar 
diplomatiyasining muhim va samarali vositalaridan biri bo’lib qoldi. 
Yosh  mustaqil  davlat  bo’lgan  O’zbekiston  jahon  siyosatida  mustaqil 
eshtirok  etmoqda,  uning  pozistiyalari  mintaqa  va  jahon  miqyosidagi  qarorlarni 
qabul  qilishda  hisobga  olinmoqda.  O’zbekiston  singari  yosh  mustaqil 
davlatlarning  siyosiy  faoliyati  hozirgi  paytdagi  jahon  siyosati  va  xalqaro 
munosabatlarning muhim omili hisoblanadi. Ularni hisobga olmay turib, xalqaro 
xayotdagi  muhim  voqealarni  xolis  baholash,  mamlakat  tashqi  siyosatini  to’la 
tasavvur  qilish  mumkin  emas.  Har  bir  davlatning  tashqi  siyosiy  faoliyati  uning 
milliy, siyosiy va iqtisodiy mustaqilligi uchun muhim ahamiyatga egadir. 
So’nggi  yillardagi  xalqaro  aloqalar  tajribasi  shuni  ko’rsatadiki,  mustaqil 
tashqi  siyosat  olib  borish,  jahon  xamjamiyatiga  kirishning  o’z  yo’llarini  ishlab 
chiqish, davlatlararo munosabatlardagi ustuvor yo’nalishlarni belgilash, ularning 
taraqqiyoti,  teng  huquqlilik  asosida  tinch-totuv  yashash,  davlatlararo  teng 
huquqli munosabatlar va o’zaro manfaatli hamkorlik bir qancha  ichki va tashqi 
siyosiy  muammolarni  hal  qilish  imkonini  beradi.  Yangi  suveren  davlatlar 
hukumati singari O’zbekiston rahbariyati  ham so’nggi yillarda muzokaralar olib 
borish, ularda ishtirok etish tajribasiga ega bo’ldi, chunki ular bir qancha xalqaro 
uchrashuv  va  anjumanlarda  qatnashdilar.  Ayniqsa,  iqtisodiy  hamkorlik 
masalalarini  hal  qilishga  va  xo’jalik  muammolari  ko’rib  chiqilgan  anjuman  va 
uchrashuvlar,  MDH  davlatlari  bilan  o’zaro  munosabatlar  xususidagi  tadbirlar 
alohida  ahamiyatga  ega.  Aynan  O’zbekiston  Respublikasining  tashabbusi  bilan 

---

 
69 
 
iqtisodiy-siyosiy hamkorlik masalalariga bog’liq bir qator xalqaro va mintaqaviy 
tadbirlar o’tkazildi. 
Muzokaralarda  ishtirok  etuvchi  har  bir  diplomat  xalqaro  amaliyotda 
muzokaralar  jarayonining  to’rtta  bosqichi  o’z  tasdig’ini  topganligini  chuqur 
anglab olishi zarur: 
 
Muzokaralarga  tayyorgarlik  bosqichi.  Bunda  qo’shma  muzokaralar 
jarayonida  tomonlar  o’z  qarashlarini  aniq  ifodalashi  va  o’z  strategiyalarini 
belgilab olishlari zarur. 
 
Boshlang’ich  pozistiyani  tanlash.  Odatda  muzokaralar  ikki  tomonning  o’z 
xohish-istaklari,  manfaatlarini  ifodalashdan  boshlanadi.  Aniq  faktlar  va 
prinstipial argumentlarga asoslangan holda tomonlar o’z pozistiyalarini aniq 
belgilaydilar  va  uni  ma’lum  qiladilar.  Bunday  vaziyatlarda  tomonlar  bir-
birining so’zini bo’lib qo’ymasligi va fikrlarini hurmat qilishlari zarur. 
 
Kelishuvga erishish. Bunda tomonlar manfaatlarni ifodalashda bir-biriga yon 
berishi  va  o’zaro  til  topa  olishi  kerak.  Agar  tortishuv  qaltis  vaziyatga  olib 
kelsada, tomonlar emostiyadan saqlanishlari kerak bo’ladi. 
 
Boshi  berk  ko’chaga  kirib  qolish  va  muzokaraning  yakunlanishi. 
Muzokaralarning  oxirgi  bosqichida  boshi  berk  ko’chaga  kirib  qolish 
holatidan  boshlanishi  mumkin.  Qadimgi  greklar  aytganidek:  “Yon  bera 
olsang – g’olib chiqasan”. Til topishish – muzokaralarning asosidir. Bunday 
vaziyatda ikkala tomon ham g’alabaga erisha oladi.