O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti amirov s

 
Istalgan yuklama uchun to’rtqutblikning kirish qarshiligi 
To’rtqutblik ish rejimini tavsiflashda ko’pincha uning kirish qarshiligi 
tushunchasidan foydalaniladi. To’rtqutblik kirish kuchlanishi
1
U

ning kirish 
toki
1
I

ga nisbati uning 
kirish qarshiligi
deb ataladi. Bunda manba 
to’rtqutblikning kirish qismalariga ulangan deb hisoblanadi. Demak: 

 
D
Z
С
 
В
Z
А
 
I
D
U
С
 
I
В
U
А
 
I
 
U
Z
n
n
kir
,
2
2
2
2
1
1
)
1
(







(2.15) 
bu yerda 
.
/
2
2
I
U
Z
n

Xuddi shuningdek, manba to’rtqutblikning chiqish qismalariga ulangandagi 
kirish qarshiligi quyidagiga teng: 

 
A
Z
С
 
В
Z
D
 
I
A
U
A
 
I
В
U
D
 
I
 
U
Z
n
n
kir
.
1
1
1
1
2
2
)
2
(







(2.16) 
(2.15) va (2.16) tenglamalardagi 

D
,
C
,
B
,
A
koeffitsiyentlar o’rniga 
(2.10)...(2.13) ifodalarini qo’yib, amalda ko’p uchraydigan quyidagi 
munosabatlarni hosil qilishimiz mumkin: 

 
Z
Z
 
Z
Z
Z
 
C
D
Z
C
 
A
В
Z
A
Z
n
q
n
n
n
kir
,
)
/
(
)
/
(
20
2
10
)
1
(







 
Z
Z
 
Z
Z
Z
 
C
A
Z
C
 
D
В
Z
D
Z
n
q
n
n
n
kir
.
)
/
(
)
/
(
10
1
20
)
2
(






Ma’ruza №19 
Uch fazali zanjirlar. Uch fazali tizimlar. Uch fazali sinxron generator 
Elektr energiya asosan uch fazali manbalar, uzatish liniyalari va iste’molchilar 
yordamida ishlab chiqariladi, uzatiladi va iste’mol qilinadi. Bu holat uch fazali 
tizimlarni bir fazalilarga nisbatan quyidagi bir qator afzalliklari bilan izohlanadi: 
1. Elektr energiya uch fazali toklar sistemasi ko'rinishida uzatilganda bir fazali 
tok ko'rinishida uzatilgandagiga nisbatan qariyb 50% rangli metall tejaladi; 
2. Uch fazali toklar sistemasi tuzilishi jihatdan sodda, yaxshi ish 
xarakteristikalariga ega bo'lgan, ishlashda ishonchli va arzon hamda bir necha 10 
Vt dan 100 kVt va undan katta quvvatli motorlar, transformatorlar va boshqa 
qurilmalarni yaratish imkonini beradi; 

---

ELEKTROTEXNIKANING NAZARIY ASOSLARI 
117 
3. Uch fazali simmetrik va to'rt simli nosimmetrik sistemada bir-biridan 
3
ga farq qiluvchi ikkita kuchlanishdan foydalanish mumkin bo'ladi. 
Uch fazali zanjirlarni hisoblash bir fazali sinusoidal tok zanjirlarini 
hisoblashga o'xshash bo'lsa-da, zanjirda boshlang'ich fazalari har xil bo'lgan bir 
nechta EYuK va toklar ishtirokini hisoblashni ancha murakkablashtiradi.