O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti moliyaviy menejment fakulteti

Yagona nazorat organi amal qilishining xususiyatlari: 

Ijobiy 

Salbiy 

Yagona  hisob  berish  tizimi  yuzaga 

keladi; 

Oxirgi  hisobotni  ko’rib  chiquvchi 

boshqa tashkilot mavjud emas; 

Nazorat  tizimining  soddaligi  x.ys.lar 

faoliyatiga yengillik tug’diradi; 

Xodimlarning  ixtisoslashish  darajasi 

yetarli bo’lmasligi mumkin; 

Nazorat qonunchiligi yagona bo’ladi; 

Tashkilot 

bo’limlari 

o’rtasida 

nomutanosibliklar 

yuzaga 

kelish 

ehtimoli yuqori; 

Davlat 

nazoratini 

amalga 

oshirish 

boshqaruv xarajatlari minimal bo’ladi. 

Tashkilotning 

o’z 

ichki 

nazorati 

natijalari 

yakuniy 

hisoblanadi 

va 

parlamentga 

taqdim 

etiladi. 

Ichki 

nazorat 

esa 

manfaatlarga 

xizmat 

qilishga moyil bo’ladi. 

 

Endi  esa  “Semantik  xususiyatlar  tahlili”  metodidan  qanday  foydalanish 

mumkinligini ko’rib chiqamiz. Bu metod yordamida talabalar bir vaqtning o’zida 

2-3 mamlakat moliyaviy nazorat tizimining xususiyatlari bilan tanishib chiqadilar. 

---

45 

 

Bitiruv malakaviy ishining birinchi bobida ta’kidlab o’tilganidek tarqatma material 

ko’rinishida  tarqatiladigan  jadvallar  o’rganilayotgan  mamlakatlarda  moliyaviy 

nazoratni tashkil etishga oid ma’lumotlar bilan to’la to’ldirilmagan bo’ladi. Ya’ni 

bir mamlakatga oid ma’lumot kiritilsa, ikkinchi va uchinchi mamlakatlarga oid va 

shu  ma’lumotga  ekvivalent  ma’lumot  kiritish  lozim  bo’lgan  jadval  katakchalari 

bo’sh qoldiriladi. Bunda ta’lim samarasi quyidagilarda ko’rinadi: 



 

Eng  avvalo,  talabalar  bo’sh  kataklarni  to’ldirishda  oldindan  berilgan 

ekvivalent ma’lumotning tub mohiyatini tushunib yetadilar va o’zlari uchun 

jadvalni  to’ldirish  borasida  o’ziga  xos  mezon  hosil  qiladilar.  Bu  esa 

talabalarda ma’lumotlarni chuqurroq tahlil qilish ko’nikmalarini hosil qiladi. 



 

Semantik  jadvalni  to’ldirishda  talaba  yoki  talabalar  guruhi  kerakli 

ma’lumotlarni  o’zi  ishlab  chiqaradi,  ya’ni  son  jihatidan  juda  ko’p  bo’lgan 

ma’lumotlar  ichidan  aynan  keraklisini  tanlab  oladi.  Psixologik  jihatdan 

bunga sarflangan miya quvvati odatiy ko’chirib yozish holatidagiga nisbatan 

ko’proqni  tashkil  qiladi.  Demak,  mazkur  metod  orqali  bir  vaqtning  o’zida 

miya kuchlanishi natijasida ma’lumotlarning xotirada yaxshi saqlab qolinishi 

va  ayrim  hollarda  kuchlanishsiz  miyalarning  yana  harakatga  qaytarishga 

erishilishi mumkin.  

11-jadval