O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti moliyaviy menejment fakulteti

Kameral nazoratning afzalliklari va kamchiliklari 

Afzalliklari 

Kamchiliklari 



  Vaqtdan umumli foydalaniladi; 



  Soliq organlarida xodimlar sonining 

qisqarishiga olib keladi; 



 

Nazorat  o’tkazish  uchun  xarajatlar 

minimalni tashkil etadi; 



  Tekshiruv natijalari xulosa chiqarish 

uchun yetarli bo’lmaydi;   



 

Soliq 

to’lovchilarning 

hisob 

siyosatini 

aniq 

bo‘lishini 

rag’batlantiradi; 



 

Soliq 

to’lovchilarning 

“qora 

buxgalteriya”  yuritishlariga  olib 

keladi;   



  Obyektivlik xususiyatiga ega. 



  Bir  yoqlamalilik  xususiyatiga  ega, 

ya’ni  subyektiv  omillar  hisobga 

olinmaydi. 

---

25 

 

Semantik xususiyatlar tahlili 

“Semantik”  so’zi  inglizcha  “semantic”  so’zidan  olingan  bo’lib,  “ma’noviy 

jihatdan”, “mazmunan bog’liq” deb tarjima qilinsa, maqsadga muvofiq bo’ladi.  

Talabalarni  faollashtirish,  bilimini  oshirish  maqsadida  qo’llaniladigan 

metodlardan  yana  biri  dars  jarayonida  foydalaniladigan  jadvallar  va  grafiklarni 

semantik manosini ifodalovchi tahlil qilish metodidir.   

Jadval  va  grafiklar  dars  jarayonida  taklif  etilyotgan  axborotlarni  kuzatish 

imkonini  ko’rish  orqali  malum  bir  maydon    jadvalda  ifodalashni  tashkil  etadi. 

Jadval orqali g’oyalar, tavsiyalar, takliflar beriladi.  

Bu  metodning  mazmuni  shuki,  yangi  tushunchalar,  mavzu,  axborotlarni 

o’rganish avvalgi o’rganilganlari bilan qisman taqqoslash orqali o’rganiladi.   

Bu  metod,  ayniqsa,  iqtisodiy  fanlarni  o’rganishda  juda  qo’l  keladi.  Bunda 

talabalar bilan malum bir mezonlarga ko’ra tuzilgan jadval malumotlari muhokama 

qilinadi. Bu muhokamani individual tarzda, kichik guruhlarda olib borish mumkin. 

So’ngra  jadval  malumotlarida  qo’yilgan  maqsadga  ko’ra  to’ldirish  zarur  bo’lgan 

qator yoki ustunlar qoldiriladi. Berilgan axborotlar muhokama qilinib bo’lingach, 

talabalar  bo’sh  qator  yoki  ustunlarni  to’ldirishga  harakat  qilishadi.  Talaba  o’z 

tahliliga ko’ra jadvalni to’ldiradi yoki grafik chizadi. So’ngra uni kichik guruhda 

muhokama  qilinadi.  Kichik  guruhda  tahlil  qilib,  muhokama  qilingach  butun 

guruhda  muhokama  qilinadi  va  umumiy  qarorga  ko’ra  jadval  to’ldiriladi,  grafik 

chiziladi. 

Metodni yanada aniqroq yoritib berish maqsadida milliy moliyaviy nazoratni 

amalga oshiruvchi va tartibga solib turuvchi ikki asosiy organ  - Hisob palatasi va 

Nazorat  organlari  faoliyatini  muvofiqlashtiruvchi  Kengash  faoliyati  o’rtasidagi 

farqlanish  va  o’xshashliklarni  semantik  xususiyatlar  tahlili  jadvaliga 

joylashtiramiz:  

2-jadval