O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent to‗qimachilik va engil sanoat instituti

YAponiya.   
YAponiya  har  doim  o‗zining  an‘anaviy  yapon  xushfe‘lligi  va 
xushmuomaligi  bilan  tanilgan.    YAponiyada  yoshu  qari  past  ovozda  gaplashadi.  
YAponlarda 
birmuncha 
issiqlik 
bo‗lmasa-da,  juda  xushmuomala  xalq 
hisoblanadilar.    YAponlar  uchun  xushmuomalik  va  odob-axloq  qoidalari  deyarli 
muqaddas hisoblanadi.  
YApon  etiketi  ma‘nosini  tushuntirish  uning  tamoyillaridan  boshlanadi.  
YAponlarning  oilaviy  kutubxonasida  boshqa  adabiyotlar  bilan  birga  etiket 
bo‗yicha  ko‗rgazmali  kitoblar,  xushfe‘llilik  qonunlarini  o‗rganish  uchun  amaliy 
qo‗llanmalarni  uchratish  mumkin.    Idoralar  va  hukumat  muassasalarida  yangi 
xodimni ishga qabul qilishdan oddin, uning etiket qoidalarini qay darajada bilishini 
tekshiradilar.    YApon    etiketi  insoning  uyda,  ko‗chada,  ishda  qanday  tuta  bilishi 
kerakligini  belgilaydi.    YAponlar  choyni  qanday  o‗zatishni,  qanday  kiyinishni, 
bosh kiyimlardan qanday foydalanishni bilishlari shart.  
Evropa    etiketidan  farkdi  o‗laroq,  yapon    etiketi  qoidalari  bo‗yicha  zinadan 
harakatlanayotganda  erkak  kishi  chap  tarafda  turishi,  zinadan  ko‗tarilayotgan 
paytda erkak kishi ayol kishidan avval, zinadan tushayotgan paytda esa erkak kishi 
orqada bo‗lishi kerak  
YAponlar  xushmuomala  va  o‗zini  qo‗lga  ola  bilgan  insonlardir.    Ular  uchun 
boshqa dunyo  xalqlari kabi etiket qoidalari juda  muhimdir.  YAponlar o‗zlarining 
an‘analariga boshqalarning  rioya qilishini  majburiy  deb  hisoblamasalar-da,  ularga 

---

 
119 
rioya  qilganlarga  nisbatan  samimiy  minnatdorchilik  bilan  muomalada  bo‗ladilar.  
YAponiyada bosh egib so‗rashish an‘anasi hali ham keng tarqalgan bo‗lgani uchun 
mehmonlarga ham bunga javoban biroz boshini egib salomlashish tavsiya qilinadi.  
Xitoy.   
An‘analarga  alohida  yondashish,  tartib,  o‗rnatilgan  qoida  va 
an‘analarga  amal  qilish  uning  xulq  va  odob  ta‘limotining  asosi  bo‗lib  qolgan.  
Hozirgi  paytda  konfutsianlik  shartlari  va  insonlar  o‗rtasidagi  munosabatlarniig 
jiddiy  vertikal  tizimi  ortda  qoldi.    Muomala  qilish,  xulq-atvor  tamoyillari,  kiyim 
shartlari  jamoat  ierarxiyasiga  bog‗liq  bo‗lmagan  holda  qat‘iylik  tusini  yo‗qotdi.  
Ayollar  erkaklar  kabi  bir  xil  imtiyozlarga  ega  bo‗ldilar.    SHu  bilan  birgalikda, 
kattalarga hurmat va milliy madaniyat, tarix, adabiyotga nisbatan e‘tibor tuyg‗ulari 
saqlanib qoldi.  
SHuni  yodda  tutish  kerakki,  Xitoyda  etiketning  asosiy  xususiyati 
xushmuomalalikdir.  
Xitoyda  yoshi  katta  yoki  notanish  shaxslar  bilan  muomalada  «siz»,  deb 
muloqotda  bo‗lish,  Evropa  davlatlariga  nisbatan  kam  ishlatiladi.    Xitoyliklar 
asosan  muloqotda  bo‗lganda  «sen», deb  muomalada bo‗ladilar, bu, o‗z  navbatida, 
rus yoki, masalan franso‗z kishilik olmoshiga to‗g‗ri keladigan to‗liq analog bo‗lib 
hisoblanmaydi.    Muloqotda  shaxs  hurmat  yuzasidan  ikkinchi  shaxsga  nisbatan 
kishilik olmoshi o‗rniga — janob (xonim) va familiyasini qo‗shib murojaat qilishi 
mumkin.