O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent to‗qimachilik va engil sanoat instituti

Dasturxon atrofida o‗zini tutish.
 
Stol  oldida  o‗zini  tutishning  qoidalar  shundayki,  unda  kichik  doirada  qat‘iy 
amal  qilishi  unchalik  shart  bo‗lmagan,  lekin  ko‗pchilik  oldida  bu  qoidalarni 
bo‗zish  mumkin  emas  bo‗lgan  talablardan  iboratdir.    Mehmonga  aytilgan  vaqtga 
borish  lozim.    5-10  daqiqa  vaqtliroq  borish  esa  undan  yaxshiroq  bo‗lardi.  
Umuman  olganda har  qanday  joyga  kechikib  borish  odobsizlikdir.    Doimiy 
ravishda  hamma  joyga  kechikib  boradigan  odam  atrofdagilar  orasida  hurmatini 
yo‗qotadi.  
Mezbonlar  odatda  kechikkanlarni  15  daqiqadan  ortiq  kutmaydilar.    Mehmon 
keladigan  vaqtda  eshik  ochiq  turishi  kerak    Ularni  eshik  oldida  samimiyat  va 
ochiqkungillik  bilan  kutib  olish  lozim.    Mezbon  kelganlarni  ustini  echishga 
yordam  bermog‗i,  qo‗l  yuvganida  sochiq  tutish  kerak    So‗ng  ular  uyga  taklif 
qilinadilar.   
Agar  siz  mehmonga  kechikib  kelgan  bo‗lsangiz  va  barcha  mehmonlar 
allaqachon  stol  atrofiga  o‗tirgan  bo‗lsalar  ikkinchi  xatoga  yo‗l  qo‗ymang  –  ularni 
aylanib  chiqib  salomlashib  yurmaslik  zarur.    Faqatgina  uy  bekasi  bilan  ko‗rishib, 
kechikkanlik uchun o‗zr so‗rash kerak  Mezbon bunday holatda o‗rnidan turmaydi 
va kechikish sabablarini surishtirib ketmaydi. 
  Mehmonlarni joylariga o‗tkazar ekanmiz, ularga qulaylik tug‗dirishga harakat 
qilishimiz lozim.  Stulni ayollar uchun erkaklar surib, o‗tkazadilar.  (Agar erkak va 
ayol  birga  o‗tiradigan  marosim  bo‗lsa)  Stol  atrofida  mezbon  ruxsati  bilan  hamda 
ayollar  o‗tirgandan  so‗ng  o‗tiriladi.    O‗zbek  mentalitetida  esa  kattalar  va  erkaklar 
o‗tirgandan so‗ng o‗tiriladi.  
Mehmondorchilik ustida biror bir kamchilik sezilib qolsa, 
“ishda edim, qo„lim 
tegmadi” 
degan  bahonalar  bilan  o‗zini  oqlash  to‗g‗ri  emas.    Mehmon  ho‗zurida 
bolalar  sho‗xlik  qilsa,  ularga  tanbeh  bermaslik  kerak  mehmonning  izzat-nafsiga 
malol  kelishi  mumkin.    Bolalarni  mehmon  kelishidan  oldin  yoki  boshqa  xonaga 
olib  chiqib  tartibga  chaqirib  qo‗yish  kerak    Bolalar  ham  yoshligidan  shu  qoidaga 
amal qilishga o‗rganadi.  

---

 
190 
Umuman,  bolalarni  kelgan  mehmon  bilan  ko‗rishgandan  so‗ng  yumshoqlik 
bilan  chetlatilgani  ma‘qul,  chunki  yosh  bola  dasturxon  atrofida  o‗zini  tutishni 
yaxshi bilmaydi sizni  va  mehmonni  noqulay  vaziyatga  tushirib qo‗yadi.   Natijada 
shirin suhbatga xalal etadi, gurungning fayzi ketadi.  
Mehmonni ko‗zatayotganda ostonada xayrlashish bilan chegaralanmaslik kerak  
Mehmonni  yaxshiroq  kutib  ololmaganligi  uchun  o‗zr  so‗ramaslik joiz.    Bu 
takabburlik  alomati  sanaladi.    Mehmondan  minnatdorchilik  izhor  etishini  kutib 
turmay uning kelganligi uchun tashakkur bildirish lozim.  
YAna  shuni  esda  tutish  kerakki,  quyuq  ovqat  mehmonga  chap  tomondan, 
suyuq  ovqat  va  ichimliklar  esa  o‗ng  tomondan  taklif  etiladi.    Bo‗shagan  idish  – 
tovoq  mehmonning  o‗ng tomonidan o‗ng  qo‗l  bilan  yig‗ishtirilib, patnisga  ustma-
ust taxlanadi, qoshiq, sanchqi va pichoqlar likopchalar yoniga sekingina qo‗yiladi.  
Bu vaqtda mehmonlarning yordami talab qilinmaydi.  Mehmonning yordami kerak 
bo‗lib qolganda odob va hurmat doirasidan chetga chiqmaslik talab qilinadi.  
Uy  bekasi  ovqatni  avvalo  mehmonlarga  tutadi,  o‗ziga  eng  oxiri  oladi.  
Mehmonlarni  barcha  ovqatlardan  tanovul  qilib  o‗tirishlari  uchun  uy  bekasi 
g‗amxo‗rlik qiladi.   Bo‗shagan  likopchalarni  uy bekasi  yig‗ishtirib oladi, o‗zoqda 
o‗tirgan  mehmonlar  bo‗sh  likopchalarni  to  uy  bekasiga  etib  kelguncha  qo‗ldan-
qo‗lga o‗zatishi yoki shu oiladagi qizning qo‗liga berishi mumkin.  Onasiga qizi va 
o‗g‗li yordam berib, bo‗sh idishlarni oshxonaga olib chiqib ketishlari mumkin.  
Agar oldingizga olib kelingan  ovqatni eyishni  istamasangiz,  uni olmasligingiz 
mumkin, lekin bunga odob qoidasiga amal qilgan holda javob berish kerak bo‗ladi.  
Ovqatni, taomlarni taklif etish kerak ammo majburan egizish yaramaydi.