O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Tikuv  va  to‗quv  mashinalari.

  Dastlabki  tikuv  mashinasi  1755-  yili 

Buyuk  Britaniyada  yaratilgan.  Tikuv  mashinasining  ish  tarzi  ikki  ipning  o„zaro 

to„qilishiga  asoslangan.  Nina  yuqori  ipni  gazlama  orqali  o„tkazganda  unda  hosil 

bo„lgan  halqa  orqali  moki  ipi  o„tadi.  Nina  tepaga  qayta  yetib,  moki  ipini 

gazlama  yuzasiga  chiqaradi.  Gazlama  bir  qadam  oldinga  siljigach,  jarayon  qayta 

boshlanadi. 

Mashinada  tikayotganda  gazlamaning  qalinligiga  qarab  turli  nina  va  ip 

ishlatiladi.  Masalan,  paxta  gazlamalarni  tikishda  70  yoki  80  raqamli  nina  va  80 

raqamli  (7,5  teks)  ip,  tukli  paxta  gazlamasi,  yupqa  jun  va  qalin  ipak  gazlama 

uchun  90  raqamli  nina  va  50  raqamli  ip  (13  teks),  kostyumbop  jun  gazlamasi 

uchun  100  raqamli  nina  va  40  raqamli  ip  (16,5  teks), sukno va palto gazlamalari 

---

268 

 

uchun  110  raqamli  nina  va  30  raqamli  (21  teks)  ip  ishlatiladi.  Ninaning  raqami 

uning  0,01 mm hisobida diametrini  ko„rsatadi. 

Tikuv  mashinalarining  ba‟zilari  gazlamalarni  chok  bilan  biriktirishdan 

tashqari,  bezakli  baxya  va  kashta  tikadi  hamda  izmalarni  yo„rmalay  oladi.  Tikuv 

mashinalari  yordamida  uzluksiz  iplardan  o„zaro  o„rib,  halqa  hosil  qilinadi  va 

tayyor buyum ishlab chiqariladi.