O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti


 8 . 2 .   C ha rm  po ya bza lla ri



Download 2,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet278/416
Sana02.01.2022
Hajmi2,17 Mb.
#309226
1   ...   274   275   276   277   278   279   280   281   ...   416
Bog'liq
Tovarshunoslik. O‘quv qo‘llanma

1 8 . 2 .   C ha rm  po ya bza lla ri  

Charm  poyabzallari  ishlab  chiqarish  jarayoni  ularning  assortimenti  va 

sifatini  belgilashda  muhim  omil  bo„lib  hisoblanadi.  Bu  jarayon  quyidagi 

operatsiyalardan  iborat:  modellarini  loyihalash,  materiallarni  bichish,  tikish  va 

poyabzalni  so„nggi  pardozlash.  Poyabzallar  assortimentini  ishlab  chiqish  va 

yangilash  loyihalash  davrida,  sifatini  shakllantirish  esa  ishlab  chiqarish 

jarayonining  barcha bosqichlarida amalga  oshiriladi. 

Poyabzallarnl  loyihalash  (modellashtirish  va  konstruksiyaiash) 

ularning 

modeli,  ishchi  chizmasi  va  qismlar  andozasini  ishlab  chiqishdan  iborat. 

Poyabzal  materiallari  ushbu  model,  ishchi  chizmalar  va  andozalar  bo„yicha 

bichiladi. 

Poyabzal 

modellari 

ishlab 


chiqarish 

laboratoriyalarida 

rassom-

modelyerlari  tomonidan  tayyorlanadi.  Rassom  bo„lajak  poyabzalning  andoza 

nusxasini  yaratadi.  Charm  poyabzallarning  asosiy  belgilari  ularning  o„lchami  va 

to„laligi  hisoblanadi.  Metrik  raqamlash  tizimi  bo„yicha  poyabzalning  o„lchami 

oyoq  kaftining  mm.  dagi  uzunligini  tavsiflaydi.  Bir  o„lchamdagi  patakning 

uzunligi  oyoq  kaftining  uzunligidan  katta  bo„lishi  kerak  (oyoqning  poyabzal 

ichida  erkin  harakati  uchun).  Chegaradosh  o„lchamli  poyabzallarning  uzunligi 

bo„yicha  oralig„i  bulg„orli  va  maxsus  poyabzallardan  tashqari  (bular  uchun  7,5 

mm)  barcha  poyabzallarda  5  mm.  ga  teng.  Poyabzalning  to„laligi  uning  ichki 



333 

 

shakli  (panjalar  va  to„g„ri  do„ng  joyi  bo„yicha)  va  iz  tomonining  (panja  va 



tovonidan)  eni  aylanasi  bilan  tavsiflanadi.  Panjalarning  aylanasi  bo„yicha 

chegaradosh  to„lalikning  o„zaro  oralig„i,  6-8  mm.  ga  teng.  Charm  poyabzallar 

to„qqizta  (1-9)  to„lalikka  bo„linadi,  lekin  amalda  faqat  1-6  to„lalik  oralig„ida 

ishlab  chiqariladi;  ayollar,  erkaklar  va  bolalar  poyabzallari  uchun  to„lalik  soni 

birdan uchtagacha. 

Charm  materiallarini  bichish 

ularni  o„lchami  va  xususiyatlarining  bir 

xilligi  bo„yicha  ishlab  chiqarish  partiyalariga  ajratilgandan  so„ng  amalga 

oshiriladi.  Poyabzallarning  yuza  va  tag  qismiga  ishlatiladigan  tabiiy  charmlar 

qoliplari  presslarda  maxsus  metall  qoliplar  (keskich-rezak)  yordamida;  sun‟iy 

charmlar  va  to„qimachilik  materiallari  qavat-qavat  to„shalib,  tasma  pichoqli 

elektr 

mashinalari 

bilan 

bichiladi. 



Poyabzallarning 

sifati 


qoliplarning 

joylanishiga  bog„liq.  Shuning  uchun  qismlarningcho„zilishi  poyabzalning 

uzunasiga  minimal  bo„lishi  kerak.  Eng  muhim  qismlar  charmlarning  cheprak 

qismidan bichiladi. 



Poyabzallarni  tikish 

jarayoni  bichilgan  qismlariga  oldindan  ishlov  berish 

(yaxshiroq  egish  uchun  qismlar  chekkasini  yupqalatish,  tagcharmni  silliqlash, 

rantli  uslubda  mahkamlanadigan  poyabzalda  patak  labini  shakllantirish  va 

boshq.),  ustki  tanavorlarning  to„plangan  qismlarini  birlashtirish  yoli  bilan 

yig„ish  va  poyabzal  modeli  bo„yicha  bezak  berish,  qolipga  ustki  qismining 

yig„ilgan  tanavorini  tortish  yo„li  bilan  ustki  qismi  shaklini  berish  va  tag  qismi 

detallarini  tanavorga  yopishtirish  kabi operatsiyalardan  iborat. 



Poyabzallar  tagini  mahkamlash  uslublari 

mahkamlaydigan  material 

turiga  qarab  burama  mixli,  yelimli  (yelimlash,  issiq  vulkanizatsiyalash  va 

quyma),  ipli  (tikish,  sandal,  doppel,  rantli  va  rantli  tikilgan,  parko,  og„darma, 

yonbosh),  qurama  (rantli-yelimlash,  doppelli-yelimlash,  tikish-yelimlash)  va 

boshqa uslublarga bo„linadi. 



Tag qismini mahkamlashdagi mixlash, burama mixli va tikish uslublari, 

asosan, og„ir ishchi va sport poyabzallari tayyorlashda foydalaniladi. 




334 

 

Yelimlash  usuli 

keng tarqalgan bo„lib, tagcharm yelim orqati tanavoraning 

tortilish  chekkasiga  biriktiriladi.  So„ngra  poyabzal  ma‟lum  vaqt  maxsus 

taxtakash tagida qolipda ushlab turiladi. 

Issiq  vulkanizatsiya  usulida 

tayyor  rezinali  tagcharm  o„rniga  xom  rezina 

aralashmasi  qo„llaniladi.  Aralashma  taxtakachda  tagcharm  shakliga  kiradi, 

vulkanizatsiyalanadi  va  poyabzalning  ustki  qismiga  mahkamlanadi.  Bu  usulda 

olingan  poyabzalning  tagcharmida  taxtakach  shakhning  izi  qoladi.  Bu usulda har 

xil  xromli  va to„qimachilik  materiallaridan  qilingan  poyabzallar  tayyorlanadi. 



Sandal  usuli 

ko„proq  sandallar  tayyorlashda  qo„llaniladi.  Bunday 

poyabzallarda patak va ustki qismining  astari bo„lmaydi. 

Doppelli  usul 

sandal  usulidan  deyarli  farq  qilmaydi,  lekin  poyabzalning 

astari  bo„ladi.  Bu  usul  bilan  yozgi  yarim  botinkalar  (sandalet),  bolalar  yarim 

botinkalari  va botinkalar  tayyorlanadi. 




Download 2,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   274   275   276   277   278   279   280   281   ...   416




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish