O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Vasley Klar Mitchel 
 
9.
 
 
Vasley Klar Mitchel (1874-1948) 1896-yilda 
yunon  va  lotin  adabiyotini  o‗rganish  uchun 
Chikago Universitetiga o‗qishga kirdi. Jon Devey 
va  Torsteyn  Veblenning  darslarini  olgandan 
so‗ng  falsafa  va  iqtisodiyotga  ko‗proq  qiziqa 
boshladi 
va 
nihoyat 
iqtisodiyotni 
davom 
ettirishga  qaror  qildi.  Mitchel  Veblenning 
g‗oyalarini  to‗lig‗icha  qabul  qilmagan  bo‗lsada, 
uning  iqtisodiyoti  ortodoksal  emas,  shuning 
uchun  institutsionalistlar  maktabi  bilan  bir  xil, 
deb  qaraladi.  Mitchel  Veblenning  ba‘zi  orto-
doksal iqtisdiy nazariya tanqidlarini qabul qildi va ularni to‗ldirdi, lekin 
u  sanoat  iqtisodiyotini  tushuntirib  beruvchi  to‗liq  nazariy  tizim 
yaratishga  harakat  qilmadi.  Mitchel  Veblenning  metodologiya  haqida 
yozgan  asarlaridagi  diqqat  bilan  tadqiq  etish  va  amaliy  ma‘lumotdagi 
uning  barcha  nazariy  ishlari  asosi  kabi  masalalarni  to‗ldirdi  va  shunga 
ergashdi. Mitchelning  tadqiqodchi  va  olim  sifatidagi  misollari  va uning 
makroiqtisodiy  ma‘lumotlarni  tahlil  qilish  va  to‗plash  uchun  tashkil 
etgan  Iqtisodiy  tadqiqotlar  milliy  byurosi  uning  asl  nazariya  uchun 
qo‗shgan hissasiga nisbatan ancha muhim edi.  
 
Olimning  ortodoksal  iqtisodiy  nazariya  haqidagi  fikrlari  uning 
asarlaridan  biri  –  iqtisodiy  nazariya  turlarida,  ma‘ruza  qaydlari
56
 da 
tasvirlab  berilgan.  Uning  J.M.Klarkka  yozgan  noodatiy  ochiq  xatida 
iqtisodiy  nazariyaning  asosiy  oqimidan  yo‗nalishini  o‗zgartirganligini, 
fikrlari undan boshqachaligini ochiqchasiga bayon etgan
57
. Shuningdek, 
u  aniq  muammolar  va  metodlarni  abstraktlariga  nisbatan  afzal  ko‗ra 
boshlaganligini  aytgan.  U  katta  xolasini  ―eng  yaxshi  babtist 
                                                             
56
 Ushbu  eslatmalar  1926-1927-yillarda  D.Меyerning  talabalik  davrida  mimeografik  shaklda
  amalga  oshirilgan. 
1936-yilda ushbu masalaga 
D.Меyer tomonidan qo‗shimcha kiritilgan va bu oldingi versiyaga qaraganda 30% ga 
ko‗p edi. Mitchel 1948-yilda vafot etgandan so‗ng mimeografik shakldagi versiya Avgustos Kelli tomonidan 1949-
yilda nashr qilingan.  
57
 
This  delightful  letter  can  be  found  in  a  number  of  places,  including  Lucy  Sprague  Mitchell‘s  ―A 
Personal  Sketch‖  in 
Wesley  Clair  Mitchell:  The  Economic  Scientist
,  ed.  Arthur  F.  Burns  (New  York: 
National Bureau of Economic Research, 1952), pp. 93-99; and J. M. Clark, 
Preface to Social Economics 
(New York: Farrar and Rinehart, 1936), pp. 410-416. We cite Clark.