O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet176/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

  
Multiplikator 
J.M.  Keyns  investitsiyalarning  ko‗payishi  bilan  milliy  daromad-
ning  ko‗payishi  o‗rtasidagi  bog‗liqlikni  tahlil  qildi.  Uning  ko‗rsatib 
berishicha,  investitsiyalarning  ko‗payishi  milliy  daromadning  o‗sishiga 
olib keladi va u quyidagi formula ko‗rinishida ifodalanadi: 
 
K = 

Y /

 I, 
 
bu yerda, K – multiplikator, 

Y – milliy daromadning o‗sishi, 

I – 
investitsiyalarning o‗sishi. 
Investitsiyalarning  ko‗payishi  va  uning  natijasida  milliy  daromad 
va  aholining  ish bilan bandligining  o‗sishi  maqsadga muvofiq  iqtisodiy 
samara  sifatida  ko‗riladi.  Ana  shu  iqtisodiy  samara  iqtisodiy  adabiyot-
larda  multiplikator  samarasi,  deb  ataladi.  Multiplikator  –  bu  son 
koeffitsiyenti  bo‗lib,  daromad  o‗sishi  bilan  ushbu  o‗sishni  yuzaga 
keltirgan  investitsiyalar  o‗simi  o‗rtasidagi  nisbatni  ifodalab  beradi. 
Multiplikator  atamasini  birinchi  marta  ingliz  iqtisodchisi  R.Kan  1931- 
yili  ishlatgan.  Unda ish  bilan bandlik  sohasidagi  multiplikator  samarasi 
to‗g‗risida  so‗z  yuritiladi.  R.Kanning  «ish  bilan  bandlik  multiplikatori» 


239 
 
investitsiyalar  bilan  bevosita  bog‗liq  bo‗lgan  tarmoqlarda  ish  bilan 
bandlikning ko‗payishi o‗rtasidagi nisbatni ifodalab beradi. 
J.M.Keynsning  «Investitsiyalar  multiplikatori»  nazariyasiga  ko‗ra 
«qachonki  investitsiyalarning  umumiy  summasi  o‗ssa,  unda 
daromadlarning  ko‗payishi  investitsiyalar  o‗simidan  K  marta  ortiq 
bo‗ladi».  J.M.Keynsning  ta‘kidlashicha,  bunday  holatning  sababi 
«psixologik  qonundan»  kelib  chiiqadi,  unga  ko‗ra  «real  daromadning 
o‗sib  borishi  bilan  jamiyat  doimo  uning  kamayib  boruvchi  qismini 
iste‘mol qilishni xohlaydi». 
Multiplikator  samarasi,  yuqorida  qayd  qilib  o‗tganimizdek, 
investitsiyalarning  ko‗payishi  daromadning  ortishiga  olib  kelishini 
ko‗rsatadi  va  bu  ortgan  daromad  (jamg‗armani  chiqarib  tashlagandan 
keyin)  yalpi  talabning  bir  qismiga  aylanadi.  Daromadlarning 
multiplikatsiyalashuvi  jarayoni  to‗xtamaguncha  shunday  davom  etib 
boraveradi. Bu yerda shu narsani qayd qilib o‗tish kerakki, kishilarning 
jamg‗armaga  bo‗lgan  moyilligi  qancha  ko‗p  (shunga  muvofiq  MRS 
miqdori kam) bo‗lsa, multiplikatorning ahamiyati shuncha kam bo‗ladi. 
To‗la  ish  bilan  bandlik  sharoitida  multiplikator  amal  qilmaydi,  chunki 
bo‗sh  turgan  resurslarning  bo‗lmaganligi  sababali  ishlab  chiqarishni 
ortiqcha  kengaytirib  bo‗lmaydi.  Real  ijtimoiy  mahsulot  ko‗paymagan 
holda  resurslarni  faqat  tarmoqlararo  qayta  taqsimlash  yuzaga  keladi. 
Multiplikatsiyalashgan  iste‘molning  kengayishi  baholarning  o‗sishida 
ifodalanadi.  

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish