O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

2.2.1 Turizmni kompleks tizim sifatida rejalashtirish 
Kompleks  rejalashtirish  nazariy  tomondan  talab  va  taklif  omillarining  o„zaro 
bog„liq tizimi sifatida olib qaraladi.  
Talab  omillarining  tizimini
  turistik  mahsulotning  xalqaro  va  ichki  bozorlari, 
turistik  rayonlarning  turistik  diqqatga  sazovor  joylar,  ob‟ektlar  va  xizmatlardan 
foydalanadigan mahalliy aholisi belgilab beradi. 
Taklif omillarining tizimi
 o„z ichiga quyidagilarni oladi: 

 
diqqatga  sazovor  joylar  va  ulardan  foydalanish  hamda  xizmat  ko„rsatish 
bilan bog„liq bo„lgan faoliyat turlari; 

 
turistlar tunash uchun to„xtaydigan joylashish vositalari; 

 
boshqa turistik ob‟ektlar va xizmatlar (ovqatlanish korxonalari, magazinlar, 
tibbiy punktlar, sayohatlar va ekskursiyalarni tashkil qilish, bank xizmatlari, valyuta 
almashtirish); 

 
transport (turistlarga taqdim etiladigan barcha transport turlari); 

 
infrastruktura  (suv  va  elektr  ta‟minoti,  kanalizatsiya,  chiqitlarni  yo„qotish, 
telekommunikatsiya, shuningdek, atrof muhitni himoya qilish, uning yuqori sifatini 
ta‟minlash); 

 
institutsion  tarkibiy  qismlar  (turizmga  talluqli  davlat,  tijorat  va  xususiy 
tuzilmalar,  qonun  va  me‟yoriy-huquqiy  hujjatlar,  barcha  bosqichlardagi  kasbiy 

---

 
21 
tayyorgarlik 
va 
qayta 
tayyorlash, 
reklama-axborot 
faoliyati, 
vizalarni 
rasmiylashtirish, 
turistlar 
kiradigan 
va 
chiqadigan 
punktlarda 
bojxona 
rasmiyatchiliklarini engillshtirish va b.).  
Turizmni  kompleks  rejalashtirish  talab  va  taklifni  tashkil  qiluvchi  barcha 
tarkibiy  qismlarning  muvofiqlashgan  holda  faoliyat  ko„rsatishini  hisobga  olishi 
zarur.  
Turizmni mamlakat yoki tegishli mintaqani rivojlantirishning umumiy siyosati, 
rejasi  va  modeliga  uyg„unlashtirib  yuborish  juda  muhim  ahamiyat  kasb  etadi. 
Bunday  qo„shilish  rivojlanishnig  turli  yo„nalishlari  uchun  ma‟lum  resurslardan 
foydalanish  bilan  bog„liq  har  qanday  ziddiyatlarni  (masalan,  ham  mahalliy  aholi, 
ham turistlarning ehtiyojini qondirish uchun qimmat infrastruktura taqdim etish) hal 
qilishga imkon beradi.    
Kompleks  rejalashtirish  o„zgarayotgan  barcha  sharoitlarga  moslashishga 
imkon  beradi.  U  bashorat  qilinayotgan  sharoitlarni  hisobga  olgan  holda 
rivojlanishning konkret modelini nazarda tutadi. 
Kompleks  rejadagi  tadbirlarni  amalga  oshirishda  bajarish  mumkin  bo„lgan 
ijodiy  va  innovatsion  xususiyatga  ega  tavsiyalar,  usullarni  ishlab  chiqish  muhim 
bosqich hisoblanadi.