O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

4.1.1. Kurortlar 
Zamonaviy  turizmning  eng  keng  tarshqalgan  turlaridan  biri  qurilgan  kurortda 
dam olish hisoblanadi. 
Turistik kurort– 
dam olish, sog„liqini tiklash va davolanish, 

---

 
55 
turi  ekskursiyalarni  amalga  oshirish,  shunngdek  passiv  dam  olish  uchun 
mo„ljallangan  turistik  ob‟ektlar  va  xizmatlarning  keng  diapazoniga  ega  bo„lgan, 
qabul  qiluvchi  mustaqil  rayondir.  Bozor  iqtisodiyoti  sharoitlarida  kurortlar  tobora 
ko„proq  darajada  davolashni  dam  olishning  faoli  shakllari  bilan  uyg„unlashtirgan 
holda olib borishga mo„ljallanishi kerak. Ma‟lumki, bunday shakllar turistlar uchun 
har xil – bilib olish, ishbilarmonlik, ko„ngilochar va sh.k. taassurotlarni ta‟minlaydi. 
Kurortni  rivojlantirishning  zamonaviy  kontseptsiyasi  shundan  iboratki, 
rejalashtirilayotgan  tadbirlar  tabiiy  muhit,  mahalliy  aholi  uchun  ehtimol  tutilgan 
foydalar  bilan  uyg„unlashib  ketishi  kerak.  Ko„p  hollarda  rivojlantirish  rejalariga 
tegishli inshootlarga ega yirik ko„ngilochar va kongress markazlarini kiritishadi. 
Mavsumiy iqlimiy farqlarga ega joylarda (yoz–qish, quruq-yomg„irli mavsum) 
turistlarning  kelishi  keskin  kamayib-ko„payib  turadi.  Shuning  uchun  bu  yerda 
biznes-rejalarni ishlab chiqishda yil bo„yi foydalaniladigan ob‟ektlar va xizmatlarni, 
shuningdek,  turli  mavsumlarda  har  xil  mehmonlarga  xizmat  qilish  bo„yicha 
tadbirlar hisobga olinishi kerak. 
Yangi 
kurortlarni 
qurishni 
rejalashtirishda 
yoki 
eskilarini 
zamonaviylashtirishda ko„ngilochar elementlar va xizmatlarning xilma-xil turlariga 
mo„ljal  olish  kerak.  Ularga  quyidagilarni  kiritish  mumkin:  plyajda  dam  olish  va 
biror nasrsa bilan tanishuv uchun borishlar; daryolar, ko„llar va qirg„oq bo„yi dengiz 
suvlaridagi  suv  ekskursiyalari  vasport  turlari;  qish  tog„  chang„isia  sayr;  piyoda  va 
otda  sayra  (poxodga)  chiqish;  yozda  golf  va  tennis;  mineral  suvlar  manbai  yoki 
quruq  quyosh  iqlimining,  muhim  arxeologik  va  tarixiy  yodgorliklar,  milliy 
parklarning  borligi.  Bunda  shu  faktni  hisobga  olish  zarurki,  yirik  kurortlar 
joylashtirishning  har  xil  turlariga  (o„z-o„ziga  xizmat  qilish  birliklarini  ham  o„z 
ichiga  olgani  holda),  shuningdek  ko„plab  ko„ngilochar,  madaniy,  tarixiy  va  tijorat 
ob‟ektlariga  ega  bo„ladi.  Boshqa  kurortlarda  faqat  bitta  mehmonxona  bo„lishi 
mumkin.  Lekin  shunga  qaramay  ular  ob‟ektlar,  xizmatlar  va  faoliyat  turlarining 
o„ziga  xos  kompleksini  taklif  qilishi  mumkin.  Masalan,  «ovloq  kurortlar»,  qoida 
tariqasida,  unchalik  katta  bo„lmaydi  va  ajralgan  holda  joylashgan  bo„ladi.  Lekin 

---

 
56 
ularning  rejasida  nazarda  tutilgan  servis  xizmati  tinch,  go„zal  iqlim  va  tabiat  bilan 
uyg„unlashib ketgan ovloq sharoit talab qilinadigan  mehmonlarni qoniqtiradi.  
Hozirgi  vaqtda  kompleks  kurortlar  keng  tarqalmoqda.  Ular  bir  butun  sifatida 
faoliyat  ko„rsatuvchi,    batafsil  rejalashtirilgan  ob‟ektlardan  iborat.  Odatda  ular 
bosqichma-bosqich uzoq vaqt davomida quriladi va katta maydonlarni egallaydi.  
Kurort zonalarni rejalashtirish turistlar uchun qulay muhit yaratish va ekologik 
va ijtimoiy sohaga salbiy ta‟sirni inkor qilishni birlashtirishi kerak. 
Yirik  shaharlar  hududida  joylashgan  kurortlarda  (urbanizatsiyalashgan 
kurortlar)  shaharga  xos  bo„lgan  yerdan  foydalanish  va  faoliyat  turlari  birlashib 
ketadi.  Lekin  iqtisodiy  jihatdan  ularning  ishi  asosan  faoliyatning  kurort  turlariga 
asoslanadi  (joylashtirish,  davolash,  shuningdek  boshqa  turistik  xizmatlar).  qoida 
tariqasida,  bunday  turdagi  kurortlar  muhim  ko„ngilochar  elementlar  (plyajlar, 
tog„lar,  tog„chang„i  qiyaliklari  va  boshqalar)ga  yaqin  joylashadi  va  ularning 
ekologik sifati va iqtisodiy hayot qobiliyati yaxshilanishi bo„yicha choralar amalga 
oshirilishini  talab  qiladi.  Keyingi  yillarda  turizmni  rejali  rivojlantirish  asosida 
yaratilayotgan  kurortlar  o„z  ichiga  xizmat  ko„rsatuvchi  xodimlar  yashaydigan 
maxsus  shaharchalarni  ham  olmoqda  ya‟ni  hayotiy  layoqatga  ega  kurort 
shaharchalari yuzaga keltirilmoqda.