O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti «Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti va mamlakatshunoslik»

 

MDH mamlakatlarida yoqilg`i-energetika sanoati istiqbollari 

Bugungi  kunda  yiliga  tabiiy  yoqilg`i  ishlatish  miqdori  dunyo  bo‘yicha  12 

milliard  tonna  neft  ekvivalentiga  to‘g`ri  keladi  (taxminan  bir  kishiga  2  tonna). 

Qazib olinayotgan neft, tabiiy gaz, ko‘mir va uran hozirgi vaqtda dunyoda asosiy 

energiya  manbalari  hisoblanadi.  Agar  ularni  shu  sur’atlarda  ishlatish  davom  etsa, 

---

dunyodagi qazib olinayotgan neft zahiralari 45-50 yilga, tabiiy gaz zahiralari   70-

75 yilga, tosh ko‘mir zahiralari 165-170 yilga, qo‘ng`ir ko‘mir zahiralari 450-500 

yilga  yetadi.

54

  Shu  sababli  ham  har  bir  mamlakat  uchun  yoqilg`i-energetika 

sanoatini modernizatsiya qilish muhim vazifalardan biri hisoblanadi.  

BMT  “Atrof  muhit  muhofazasi  va  taraqqiyot  xalqaro  komissiyasi”  ning 

hisobotida  “Kelajak  rivojlanishi,  ravnaqi  shunday  energiyalardan  foydalanish 

formasi,  ya'ni,  atrof  muhit  holatiga  zarar  yetkazmaydigan,  xavfsiz,  tiklanadigan, 

kafolatlangan,  doimiy  o'sib,  tiklanib  boruvchi  va  foydalanish  imkoniyati  mavjud 

bo'lgan  energiyalarga  bog'liq  bo'lib  qoladi”,  deya  qayd  etilganligini  e'tirof  etish 

joiz.

55

  Energiyaning  tiklanmaydigan  manbalari  hajmi  qisqargani  sayin  alternativ 

energiya  mablarini  topish,  ularni  ishlab  chiqarish va xo`jalik  hayotga  tadbiq  etish 

dolzarb masalalardan biriga aylandi.  

MDH  mamlakatlarining  iqtisodiy  hamkorligini  yanada  mustahkamlash 

maqsadida  2008  yili  “MDH  mamlakatlarining  2020  yilga  qadar  iqtisodiy 

hamkorligi  dasturi”  qabul  qilingan  edi.  Ushbu  dasturga  ko`ra  yoqilg`i-energetika 

sanoatini rivojlantirish uchun quyidagi ishlar amalga oshirilishi belgilangan: 



  MDH mamlakatlari umumiy elektroenergetika bozorini shakllantirish; 



  Transmilliy transport energetika tarmoqlari rivojlantirish; 



  Jahon tajribasini o`rgangan holda gidroenergetikani rivojlantirish; 



  Yoqilg`-energetika 

resurslari 

eksportyorlari, 

importyorlari 

va 

tranzitorlarining o`zaro hamkorlikdagi faoliyatini tashkil etish; 



  Noan`anaviy 

va 

qayta 

tiklanuvchi 

energiya 

manbalaridan 

foydalanishning texnik imkoniyatlarini oshirish; 



  Yoqilg`i-energetika  kompleksi  ishlab  chiqarish  bazasini  rivojlantirish, 

yangi energetik quvvatlarni yaratish va boshqalar.

56