Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Qanday qilib past narx iste’molchi ortiqchaligini oshiradi

Xaridorlar oʻzlari sotib olayotgan tovar uchun har doim ham past narx toʻlashni xohlashganliklari sababli past narxlar xaridorlarning turmush darajasini yaxshilaydi. Lekin past narx turmush darajasini qanchalik yaxshilaydi? Bu savolga aniq javob topish uchun biz iste’molchi ortiqchaligi tushunchasidan foydalanamiz.

3-chizma oddiy talab egri chizigʻini koʻrsatadi. Oldingi ikki chizmadagidan farqli siz bu yerda talab egri chizigʻini asta sekin tushishini kuzatasiz. Koʻp xaridorlarga ega bozorda xaridorlar orasidagi

tushish shunchalik kam maydonni tashkil qiladiki, natijada talab ancha tekis boʻladi. Bu talab har xil koʻrinishga ega boʻlishiga qaramay biz qilgan xulosa hali ham bir xil.

Isteʼmolchi ortiqchaligi narxdan balandda va talab egri chizigʻidan pastda boʻladi. (a) chizmadagi P₁ narxdagi iste’molchi ortiqchaligi ABC burchagida aks etgan. (b) chizmada koʻrsatilganidek narxni P₁ dan P₂ ga tushishini kuzatamiz. Iste’molchi ortiqchaligi ADF maydoniga teng. Iste’molchi ortiqchaligidagi oʻsish past narxda BCFD maydonga toʻgʻri keladi. Iste’molchi ortiqchaligidagi bu oʻsish ikki qismdan iborat. Birinchidan, Q₁da yuqori P₁narxda tovar sotib olayotgan xaridorlar turmush tarzi yaxshiroq, chunki endi ular kamroq narx toʻlashadi. Mavjud xaridorlarning iste’molchi ortiqchaligini oshishi ular toʻlayotgan narxni qisqarishidir. Bu BCFD maydonga teng. Ikkinchidan, past narxlarda tovar sotib olishni xohlovchi yangi xaridorlar paydo boʻladi. Natijada bozordagi talab miqdori Q₁dan Q₂ga oʻsadi. Yangi xaridorlar oladigan iste’molchi ortiqchaligi CEF maydonida yotadi.