Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Oʻzbekiston Respublikasida Majburiy rezervlar me’yorlari

Majburiyat turi	Muddati	Majburiy rezerv normativlari (2018-yil 1-iyundan boshlab kuchga kiradi)
Yuridik shaxslarning milliy valyutadagi depozitlari	2 yildan ortiq	0 %
	1 yildan 2 yilgacha	7 %
	boshqa majburiyatlar	14 %
Yuridik shaxslarning chet el valyutadagi depozitlari	2 yildan ortiq	0 %
	1 yildan 2 yilgacha	8 %
	boshqa majburiyatlar	16 %
Jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi depozitlari	2 yildan ortiq	0 %
	1 yildan 2 yilgacha	2 %
	boshqa majburiyatlar	4 %
Jismoniy shaxslarning chet el valyutadagi depozitlari	2 yildan ortiq	0 %
	1 yildan 2 yilgacha	3 %
	boshqa majburiyatlar	6 %

Keyingi yillardagi bunday pasayish pul multiplikator miqdorining kattalashishiga va albatta iqtisodiyotda pul taklifining koʻpayishiga olib keladi. Tijorat banklari ortiqcha rezervlarining koʻpayishi ularning aktiv operatsiyalarini koʻpaytiradi va bu iqtisodiyotning real sektori rivojlanishiga ijobiy ta’sir koʻrsatadi.

Pul kredit siyosati vositalari albatta alohida-alohida ishlatilishi shart emas. Aksincha koʻpincha bir necha vosita birdaniga qoʻllanilishi, ya’ni kompleks siyosat oʻtkazish amaliyotda tez-tez uchrab turadi.

Xoʻsh, pul-kredit siyosatining oqibatlari qanday? Davlat tomonidan amalga oshiriladigan pul-kredit siyosati YaIM, bandlik va baholar darajasiga bevosita ta’sir koʻrsatadi. Faraz qilaylik, iqtisodiyotda ishlab chiqarish qisqarmoqda va ishsizlar soni ortib bormoqda. Bunday sharoitda davlat Markaziy bank orqali pul taklifini biz yuqorida koʻrib chiqqan vositalar yordamida oshirishga harakat qiladi. Natijada pul taklifi oʻsadi, foiz stavkasi esa kamayadi. Bu esa investitsiyalarga boʻlgan talabni oshiradi va oʻz navbatida, YaIM miqdorining koʻpayishiga olib keladi. Bu bilan davlat ma’lum davrda oʻz maqsadiga erishadi, ishlab chiqarishning orqaga ketishi toʻxtaydi, ishsizlar soni kamayadi, jamiyatning daromadlari esa oshadi.

Pul-kredit siyosatining oqibati toʻgʻrisida gapirganda, bu siyosatning qisqa muddatli va uzoq muddatli oqibatlarini farqlash kerak. Agarda qisqa muddatli davrda davlat pul taklifini oshirilishi natijasida YaIM miqdori oʻsishini ragʻbatlantirilgan hamda ma’lum darajada samaradorlikka erishilgan boʻlsa, uzoq muddatli davrda bu choralarning samaradorligi pasayishi mumkin.

3.