Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Nominal YaMM

Real YaIM = ———————————— 100

Deflyator

Iste’mol narxlari indeksi quyidagicha aniqlanadi:

 Qⁱ₀ Pⁱ₁

INI = 100

 Qⁱ₀ Pⁱ₀

Bu yerda:

Qⁱ₀– bazis yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar hajmi;

Pⁱ₁ – i – tovarning joriy yildagi bahosi; Pⁱ₀ – i – tovarning bazis yildagi hajmi.

Iste’mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari;

• 
  bozor savati bazis yil uchun aniqlanadi va bir necha yil davomida oʻzgarmaydi;
  
• 
  bozor savatiga faqat iste’mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi;
  
• 
  bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlarning hajmi iste’mol xarajatlarining katta qismini tashkil etishi kerak.
  

INI koʻrsatkichining kamchiligi shundaki, bozor savati tarkibi oʻzgarmas boʻlganligi tufayli aholi iste’moli tarkibida tovarlar va xizmatlar ulushining oʻzgarganligini, shuningdek, tovarlar va xizmatlar sifatida roʻy bergan oʻzgarishlarni hisobga olish imkonini bermaydi. Shu sababli bu indeks baholar darajasini biroz oshirib koʻrsatadi.

YaIM deflyatori esa bozor savatiga joriy yida kiritilmay qolgan tovarlar baholarining oshishini hisobga olish imkonini bermasligi tufayli baholar darajasini biroz pasaytirib koʻrsatadi. Shu sababli bu ikki indeksning oʻrtacha darajasini xarakterlovchi Fisher indeksi hisoblanadi: