O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti



Download 1,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/198
Sana31.12.2021
Hajmi1,36 Mb.
#211737
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   198
Bog'liq
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t

^P =Q/F 

^P  –  o‘rtacha  mahsulot,  Q  –  umumiy  mahsulot  miqdori,  F  –  sarflangan 

resurslar. 



Chekli  mahsulot  –  bu  o‘zgaruvchan  resurslar  kombinatsiyasini  kichik 

miqdorda  qo‘shimcha  sarfi  hisobidan  umumiy  mahsulotning  o‘sgan  qismiga 

aytiladi.  Masalan,  ishlab  chiqarishda  bitta  omil,  ya’ni  faqat  mehnat  sarflansa, 

chekli mahsulot:  MPL=^Q/^L 



MPL – mehnatning chekli mahsuloti yoki mehnatning chekli mahsuldorligi. 

^Q  –  qo‘shimcha  birlik  mehnat  sarfi  ^L  hisobiga  ishlab  chiqarilgan  qo‘shimcha 

mahsulot miqdori   



Bir o‘zgaruvchan omil qatnashgandagi ishlab chiqarish 

Kapital 


sarfi, 

K 

Mehnat 


sarfi, 

L 

Mahsulo


ishlab 


chiqarish 

hajmi, 


Q 

O‘rtacha 

mahsulot, 

^P=Q/F 

32/2=16 

Chekli 


mahsulot, 

MPL=^Q/^L 

32-

12=20 

15 




15 


12 


12 

12 


15 



32 

16 

20 

15 


60 


20 

28 


15 

80 



20 

20 


15 

95 



19 

15 


15 



108 

18 

13 

15 


112 


16 

15 



112 


14 

15 



108 


12 

-4 


15 

10 


100 

-8 



Birinchi ustun ishlab chiqarishda qatnashadigan kapitalning o‘zgarmasligini 

ko‘rsatib  turibdi.  Ikkinchi  ustunda  mehnat  sarfi  keltirilgan.  Bir  birlik  mehnat 




sarfiga  to‘g‘ri  keladigan  mahsulot  o‘rtacha  mahsulot  bo‘lib,  u  to‘rtinchi  ustunda 

keltirilgan.  O‘rtacha  mahsulot  ishlab  chiqarilgan  mahsulotni  umumiy  mehnat 

sarfiga  nisbati  bilan  aniqlanadi.  O‘rtacha  mahsulot  ishlab  chiqarish  hajmi  84 

birlikka yetguncha ortib, undan keyin qisqarib boradi. O‘rtacha mahsulot maksimal 

bo‘lganda mehnat sarfi to‘rt birlikni tashkil etadi.  

Beshinchi  ustunda  mehnat  sarfining  chekli  mahsuloti  MPL  keltirilgan.  U 

qo‘shimcha  bir  birlik  mehnat  sarfi  hisobidan  ishlab  chiqarilgan  qo‘shimcha 

mahsulot miqdori bo‘lib, mahsulot ishlab chiqarish hajmini ko‘rsatuvchi uchinchi 

ustundagi  har  bir  mahsulot  miqdoridan  oldingi  ishlab  chiqarilgan  mahsulot 

miqdorini ayirish orqali aniqlanadi. Masalan, kapital sarfi o‘zgarmas bo‘lganda (15 

birlik)  mehnat  sarfining  ikki  birlikdan  uch  birlikka  o‘zgarishi  mahsulot  ishlab 

chiqarishni 32 birlikdan 60 birlikka oshiradi, demak qo‘shimcha bir birlik mehnat 

sarfi 60-32=28 birlik qo‘shimcha mahsulot yaratadi. O‘rtacha mahsulotdek, chekli 

mahsulot ham boshida ortib, keyinchalik kamayib boradi (ya’ni, u 3 birlik mehnat 

sarfigacha o‘sib, mehnat sarfi 3 birlikdan oshganda kamayib boradi). Shuni esdan 

chiqmaslik  kerakki,  chekli  mahsulot  miqdori  mehnatdan  tashqari,  kapital  sarfiga 

ham bog‘liq. Agar mehnat sarfi o‘zgarsa kapital sarfi ham o‘zgarishi mumkin.  


Download 1,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   198




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish