O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti “Geologiya qidiruv” fаkultеti “Nеft va gazni qayta ishlash ob’ektlari” kаfеdrаsi «korroziyadan himoya qilish»

Eslatmalar:
1. O‘quv-uslubiy majmualarni chop etishga tayyorlash Vazirlikning 2017 yil 1 mart 107 - sonli buyrug‘i ilovasi asosida tayyorlanadi.
2. O‘quv-uslubiy majmua A4 shaklda ikki tomonlama yozilishi mumkin.



1-МАЪРУЗА.
Кириш.
МЕТАЛЛАР КОРРОЗИЯСИГА ҚАРШИ КУРАШ МУАММОЛАРИ-НИНГ ИЖТИМОИЙ, ИҚТИСОДИЙ ВА ЭКОЛОГИК ЖИҲАТЛАРИ.
Режа:
1.1. «Коррозиядан ҳимоя қилиш» фанини ўрганиш бўйича услубий тавсиялар.
1.2. Металлар коррозиясига қарши кураш муаммоларининг ижтимоий, иқтисодий ва экологик жиҳатлари.
1.3. Асосий тушунча ва атамалар
1.4. Коррозия жараёнларининг синфланиши
1.5. Коррозия кўрсаткичлари.


Таянч сўзлар: коррозия, техноген, антропоген, бевосита зарар, билвосита зарар, гетероген, кимёвий коррозия, электрокимёвий коррозия, биокоррозия, контакт коррозияси, термодинамика, кинетика, дайди ток.

1. 
   “Коррозиядан ҳимоя қилиш” фанининг мақсад ва вазифалари
   

Ушбу фан олий ўқув юртларининг 5321400 – “Нефт-газкимё саноати технологияси” таълим йўналиши Давлат таълим стандартида киритилган «Коррозиядан ҳимоя қилиш» фанини ўрганувчи талабалар учун мўлжалланган.
Фаннинг асосий мақсади — талабаларда табиий ва ишлаб чиқаришнинг барча соҳаларида конструкцион материалларни танлаш ва уларни коррозиядан ҳимоя қилиш бўйича ресурс тежамкор ечимларни асослаш ва тадбиқ этиш бўйича билимлар тизимини шакллантиришдан иборат.
Табиий ва ишлаб чиқариш шароитларининг, ташкилий-бошқарув структуралари характерининг, меҳнат жараёнлари ўзига хослигининг фарқланиши диференциаллансада, коррозиядан муҳандислик ҳимоялашни таъминловчи, асос бўлиб хизмат қиладиган қуйидаги йўналишларининг ягона илмий методологиясини ишлаб чиқиш зарур:

• 
  материалларни турли шароитларда ишлатиш пайтида юз берадиган қайтар ва қайтмас деградация жараёнларини таҳлил қилиш;
  
• 
  умумий ва локал зарарларни миқдорий баҳолаш;
  
• 
  объектларнинг ҳолати тўғрисидаги маълумотларни олиш усуллари, воситалари ва мезонларини меъёрлаш;
  
• 
  коррозияга чидамли материалларни яратиш ва танлаш;
  
• 
  металларни коррозиядан ҳимоя қилиш бўйича комплекс тадбирларни ишлаб чиқиш;
  

“Коррозиядан ҳимоя қилиш” курси комлекс фан бўлиб, фундаментал табиий ва умумкасбий фанлани ўзлаштиришдан олинган билимларга таянади.
“Коррозиядан ҳимоя қилиш” фанини ўрганиш натижасида талаба қуйидагиларни билиши зарур:

• 
  электр ўтказувчи газ ва суюқ муҳитларда коррозия жараёнлари назариясининг асослари;
  
• 
  техноген и антропоген факторлар таъсири остида бўлган конструкцион материаллар хоссаларининг ҳолати ва ўзгариши тўғрисида умумий маълумот;
  
• 
  қуриш ва ишлаб чиқариш фаолиятида конструкцион материалларга коррозион таъсир этувчи асосий манбалар, уларнинг сифат ва миқдорий характеристикалари, жиҳозлар ишончлилигини ташхислаш йўллари ва усуллари, коррозия таъсирининг оқибатлари;
  
• 
  материалларни коррозиядан комплекс ҳимоялашни таъминлаш концепцияси;
  

Ушбу билимларни қўллаган ҳолда талаба:

• 
  коррозия жараёнларининг бориш қонуниятларига ташқи ва ишлаб чиқариш муҳитларининг таъсир қилиш характерини баҳолай олиши;
  
• 
  конструкцион материалларни танлай олиши;
  
• 
  қурилмалар конструкцияси ҳамда жиҳозлар ва транспорт коммуникацияларини атроф муҳитнинг коррозион таъсиридан ҳимоялаш тадбирларини асослаб бера олиши лозим.