O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent ahborot texnologiyalari inistituti qarshi filiali telekomunikatsiya Texnologiyalari Fakulteti

3 . Lens qoidasi Ma`lumki o`zgaruvchan magnit induksiya oqimi ochiq konturda o`zgaruvchan E.YU.K. hosil qiladi. E.YU.K kattaligi bilan magnit induksiya oqimining o`zgarish tezligi orasidagi bog’lanishni ener-giyaning saqlanish qonuniga asosan aniqlash mumkin.

         Agar qo`zg’aluvchan AC qismga ega bo`lgan berk konturga E.YU.K. i  ga teng bo`lgan B galvanik element ulangan bo`lsa, bu manbani dt vaqt ichida bajargan ishi

                             A = Idt        ga teng bo`ladi.

Agar kontur magnit maydondan tashqarida turgan bo`lsa, bajarilgan butun ish Joul - Lens issiqligiga sarflanadi.

A₁ = Q = I² Rdt

Agar kontur bir jinsli magnit maydoniga joylashtirilsa, konturni AC qismiga o`ng tomonga qarab unga tik yo`nalgan F kuch ta`sir etadi va uni AC holatga siljitadi. Bunda bajarilgan mexanik ish

A₂ = I ^. dF bo`ladi.

dF - konturning shtrixlangan ACACqismi orqali o`tayotgan magnit induksiya oqimi, I esa kontur harakat qilgan vaqtda shu konturda oqadigan tokning kuchi. Energiyaning saqlanish qonuniga asosan B galvanik elementni bajargan ishi:

A = A₁ + A₂          yoki    Idt = I² Rdt + IdF

tenglikni har ikkala tomonini Idt ga bo`lamiz.

 = IR + dF/dt     bu tenglikdan

dF/dt ifoda kontur yuzi (shtrixlangan) orqali o`tuvchi induksiya oqimining o`zgarishi tufayli hosil bo`lgan qo`shimcha E.YU.K. ni ifodalaydi.      

Elektromagnit induksiya qonunini (Faradey qonuni) ifodalaydi. Bu tenglikdagi manfiy ishoraning ma`nosi quyidagicha: induksiya oqimining ortishi (dФ/dt>0) konturni aylanib chiqishdagi manfiy yo`nalish bo`ylab ta`sir etuvchi E.YU.K. ni, induksiya oqimining kamayishi (dФ/dt<0) esa konturni aylanib chiqishdagi musbat yo`nalish bo`ylab ta`sir etuvchi E.YU.K. ni hosil qiladi.

         Induksiya E.YU.K. ning SI tizimidagi birligini ko`raylik:

                    E_i = - dФ/dt = Vb/S = Tl ^. M²/S,

 lekin Tl=N^.M/A^.M² = J/A^.M²=A^.VS/A^.M²=V^.S/M².

Shuning uchun        [E_i] = V^. S/M^{2 .} M²/S = V   kelib chiqadi.

         Demak, kontur yuzi orqali o`tuvchi magnit oqim 1 Vb/S tezlik

bilan o`zgarsa, konturda vujudga kelayotgan E.Yu.K. 1 V ga teng bo`ladi.